Rozwód bez orzekania o winie a rozwód z winy obu stron

W dzisiejszych czasach coraz więcej małżeństw podejmuje decyzję o rozwodzie. Z oczywistych względów najlepszym rozwiązaniem jest, gdy małżonkowie są zgodni co do rozwiązania małżeństwa, bez wzajemnego obarczania się winą za przyczyny rozpadu związku. Wtedy Sąd może orzekając rozwód odstąpić od orzekania o winie.

Niejednokrotnie zdarza się jednak tak, że powody rozpadu małżeństwa leżą na równi po stronie męża jak i żony. W takich sytuacjach możliwe jest orzeczenie rozwodu z winy obu stron.

O tym kiedy w ogóle możliwy jest rozwód, jakie będą konsekwencje orzeczenia rozwodu z winy obu stron a jakie bez orzekania o winie oraz jakie są różnice między tymi dwoma orzeczeniami rozwodowymi dowiesz się z niniejszego artykułu.

Kiedy orzeczenie rozwodu jest możliwe?

Na wstępie, przed omówieniem poszczególnych rodzajów orzeczeń rozwodowych w zakresie winy za rozpad małżeństwa, wskazać należy kiedy w ogóle możliwym jest wydanie przez Sąd wyroku orzekającego rozwód.

Zgodnie z art. 56 § 1 k.r.o., jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Co ważne, przesłanki zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego muszą wystąpić łącznie. Wspólnym pożyciem małżeńskim są natomiast trzy więzi występujące między małżonkami – duchowa, fizyczna oraz i gospodarcza.

O zupełnym rozkładzie pożycia możemy mówić wtedy, gdy zerwaniu ulegną wszystkie wyżej wymienione więzi.

Co ważne, rozkład ten nie może być wyłącznie jednorazowym zdarzeniem. O rozpadzie możemy mówić, gdy między małżonkami dojdzie do pewnego procesu, zachodzącego w określonym czasie. Rozpad trwałości związku małżeńskiego oznacza z kolei powstanie między stronami takiej relacji, której naprawienie nie jest już możliwe, a okoliczności sprawy pozwalają sądzić, że małżonkowie już nigdy nie powrócą do wspólnego pożycia. Oczywiście, każdorazowo Sąd musi na podstawie wszystkich okoliczności dotyczących konkretnego małżeństwa dojść do przekonania, że rozkład pożycia w tym wypadku ma charakter zupełny i trwały, tj. czy nie jest możliwym naprawienie zerwanych więzi małżeńskich.

Jeżeli Sąd uzna, że nie jest to możliwe, w dalszej kolejności jest zobowiązany zbadać czy rozwód nie będzie sprzeczny z zasadami współżycia społecznego bądź też nie będzie sprzeczny z dobrem małoletnich dzieci małżonków. Sąd musi zbadać także czy małżonek niewinny nie wyraził sprzeciwu co do rozwodu, który to sprzeciw nie jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli Sąd uzna następnie, że żadna z wyżej wymienionych okoliczności, tj. przesłanek negatywnych do orzeczenia rozwodu, nie wystąpi, orzeka rozwód.

Zgodnie z art. 57 § 1 i 2 k.r.o. zasadą jest, że Sąd orzekając rozwód, w wyroku rozwodowym orzeka, czy i który z małżonków ponosi winę za trwały i zupełny rozkład pożycia. Jednakże na zgodne żądanie małżonków Sąd zaniecha orzekania o winie. Dlatego możemy mówić o trzech rodzajach wyroków rozwodowych:

• rozwód z wyłącznej winy jednej ze stron,
• rozwód z winy obu stron,
• rozwód bez orzekania o winie.

Rozwód z winy obu stron – na czym polega?

Orzeczenie rozwodu z winy obu stron będzie możliwe w sytuacji, w której każdy z małżonków, tj. zarówno mąż jak i żona, swoim postępowaniem doprowadzili do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego.

Należy zaznaczyć, że wystarczy, iż każdy z małżonków przyczyni się do rozpadu chociaż w części. Sąd bowiem orzekając o winie strony nie dokonuje jej stopniowania, a zatem niezależnie od tego, który z małżonków bardziej przyczynił się do rozpadu związku, wina leżeć będzie po obu stronach.

Takie uregulowanie oznacza, że Sąd nie będzie badał w jakim stopniu małżonkowie przyczynili się do rozkładu pożycia, ale czy w ogóle. Dlatego też mogą zdarzyć się sytuacje, w której większość z przyczyn zupełnego i trwałego rozkładu pożycia występuje po stronie jednego z małżonków, a mimo to Sąd orzeknie rozwód z winy obu stron, ponieważ zachowanie drugiego z małżonków również było nieodpowiednie i w nawet w niewielkim stopniu przyczyniło się do rozkładu pożycia małżeńskiego. Jako przykład sytuacji, w której możliwym jest orzeczenie rozwodu z winy obu stron można podać taką, w której jeden z małżonków był osobą uzależnioną od alkoholu i zaniedbywał podstawowe obowiązki rodzinne przez długi czas, a z kolei druga strona zdradziła go i odeszła do innego partnera.

Rozwód z winy obu stron – jakie są jego skutki?

Rozwód z winy obu stron, jak każdy wyrok rozwodowy rozwiązuje małżeństwo, a więc w sposób formalny kończy związek męża i żony.

Z tą oczywistą konsekwencją rozwodu związane są inne skutki, które wywołuje ten wyrok. W przypadku rozwodu z winy obu stron, najważniejszą konsekwencją będzie kwestia związana z alimentami. W przypadku bowiem stwierdzenia przez Sąd, że wina za trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego leży po obu stronach, możliwym jest staranie się zarówno przez męża jak i żonę o alimenty.

W takiej sytuacji roszczenie o alimenty przysługuje bowiem każdemu z małżonków od drugiej strony, pod warunkiem, że wykaże on, iż znajduje się w niedostatku.

Niedostatek oznacza po prostu, że małżonek nie może własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb, przede wszystkim kosztów podstawowego utrzymania jak wyżywienie czy mieszkanie. Alimenty takie mogą być orzeczone nawet dożywotnio, lecz pod warunkiem, że małżonek do nich uprawniony nie zawrze nowego związku małżeńskiego. Ponowne zawarcie przez rozwiedzionego małżonka związku małżeńskiego jest bowiem przesłanką do wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego drugiej strony.

Poza kwestią dotyczącą alimentów na małżonka, kolejnym skutkiem rozwodu z winy obu stron jest to, że koszty procesu ponoszone będą zarówno przez męża jak i żonę po połowie, a więc w częściach równych. Jako przykład można podać koszt pozwu o rozwód. Opłata od pisma stanowiącego to powództwo wynosi 600 zł, a zatem przy orzeczeniu rozwodu każdy z małżonków poniesie koszt w wysokości 300 zł.

Rozwód bez orzekania o winie – na czym polega?

Orzeczenie przez Sąd rozwodu bez orzekania o winie oznacza, że po przeprowadzeniu procesu rozwodowego Sąd w ogóle nie będzie badał czy i który z małżonków oraz ewentualnie w jakim stopniu ponosi winę za zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego.

Orzeczenie takie oczywiście nie jest możliwe zawsze. Poza spełnieniem ogólnych przesłanek do orzeczenia rozwodu oraz braku wystąpienia przesłanek negatywnych omówionych wyżej, w przypadku rozwodu bez orzekania o winie musi zostać dodatkowo spełniony jeden warunek.

Obie strony muszą bowiem dążyć do takiego właśnie rozstrzygnięcia. Dlatego w przypadku chęci rozwodu bez orzekania o winie zarówno mąż jak i żona muszą się na to zgodzić.

Wyrażenie woli w tej kwestii może mieć miejsce w pozwie/odpowiedzi na pozew bądź może być oświadczeniem złożonym na rozprawie rozwodowej. Należy zatem złożyć odpowiedni wniosek. W przeciwnym wypadku Sąd będzie zobligowany do dokładnego zbadania wszystkich okoliczności rozwodu i ustaleniu kto i czy w ogóle ponosi winę za rozkład pożycia, co znacznie wydłuży cały proces. Decyzja o rozwodzie bez orzekania o winie musi być zatem wspólną decyzją małżonków.

Klasycznym przykładem sytuacji, w której małżonkowie będą chcieli rozwieźć się bez orzekania o winie jest tzw. niezgodność charakterów. Sąd Najwyższy opisał ją jako sytuację, w której małżonkowie inaczej wyobrażali sobie wspólne życie i nie potrafili znaleźć żadnego kompromisu w sytuacjach konfliktowych, ale jednocześnie nie sposób jest winić któregokolwiek z nich. Zdaniem Sądu Najwyższego nie można bowiem upatrywać winy m.in. w nieumiejętności współżycia (wyrok Sądu Najwyższego z 13 listopada 1997 r., sygn. I CKN 306/97).

Rozwód bez orzekania o winie – jakie są jego skutki?

Podobnie jak w przypadku rozwodu z winy obu stron, najważniejszy skutek rozwodu bez orzekania o winie będzie występował w kwestii alimentów między małżonkami. W omawianym przypadku, w porównaniu do rozwodu z winy obu stron, świadczenia te są bowiem ograniczone czasowo.

Małżonek może wnioskować o orzeczenie na jego rzecz alimentów wyłącznie, gdy znajdzie się w niedostatku, tj. nie będzie w stanie pomimo podejmowania ku temu wysiłku, zaspokoić swoich podstawowych potrzeb egzystencjalnych (m.in. wyżywienie, mieszkanie, ubrania, leki). Obowiązek płacenia alimentów na małżonka znajdującego się w niedostatku będzie trwał jednak niezależnie od wszystkiego wyłącznie przez 5 lat od orzeczenia rozwodu. Co więcej, jeśli natomiast w tym pięcioletnim okresie małżonek uprawniony do alimentów zawrze nowy związek małżeński, uprawnienie to wygaśnie z mocy prawa.

Podobnie jak w przypadku rozwodu z winy obu stron, poza kwestią dotyczącą alimentów na małżonka, kolejnym skutkiem rozwodu bez orzekania o winie będzie także to, że koszty procesu ponoszone będą przez małżonków w częściach równych, tj. po połowie.

Rozwód bez orzekania o winie a rozwód z winy obu stron – porównanie

Główna różnica występująca pomiędzy odstąpieniem przez Sąd od orzekania o winie, a orzeczeniem rozwodu z winy obu stron, dotyczy kwestii alimentów na małżonka.

W przypadku rozwodu z winy obu stron, obowiązek alimentacyjny co do zasady trwać będzie dożywotnio. Z kolei w sytuacji rozwodu bez orzekania o winie, obowiązek alimentacyjny trwa tylko przez okres 5-ciu lat od dnia rozwiązania małżeństwa.

Zawsze jednak, niezależnie od rodzaju wyroku rozwodowego, ponowne zawarcie małżeństwa przez rozwiedzionego małżonka, uprawnionego z powodu niedostatku do alimentów, spowoduje wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego drugiego małżonka.

Zarówno rozwód z winy obu stron jak i bez orzekania o winie nie wpływa natomiast na orzeczenie w przedmiocie władzy rodzicielskiej, alimentów na dzieci czy kontaktów z nimi, a także podziału majątku oraz sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania.

Proces rozwodowy w obu omawianych przypadkach co do zasady będzie przebiegał tak samo, jednakże w przypadku nieorzekania o winie, samo postępowanie może trwać znacznie krócej, a co za tym idzie – zakończyć się o wiele szybciej. W sprawie bez orzekania o winie nie będzie zatem konieczne m.in. dowodzenie winy któregokolwiek z małżonków i dostarczania na tę winę dowodów.

Proces w tym przypadku będzie szybszy dodatkowo jeżeli strony nie mają wspólnych małoletnich dzieci.

Jeżeli zatem chcemy złożyć pozew o rozwód i zależy nam na jak najszybszym zakończeniu sprawy i rozwiązaniu małżeństwa, a okoliczności sprawy na to pozwalają, odpowiedniejszym rozwiązaniem będzie wybór pozwu bez orzekania o winie. Z kolei w przypadku, w którym obydwaj małżonkowie przyczynili się do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia, a jedna ze stron pozostaje w niedostatku, korzystniejsze dla niej będzie złożenie pozwu z winy obu stron, bowiem po rozwodzie może oczekiwać alimentów od współmałżonka co do zasady bez ograniczenia czasowego.

W obu omawianych przypadkach koszty procesu ponoszone będą przez Strony co do zasady w częściach równych, tj. po połowie.

Podsumowując, zarówno orzeczenie rozwodu z winy obu stron jak i bez orzekania o winie ma swoje plusy jak i minusy. Dobór odpowiedniego powództwa, z którym powinniśmy wystąpić do Sądu w razie chęci rozwiedzenia się, każdorazowo winien być dostosowany do okoliczności konkretnej sprawy i sytuacji współmałżonków. W przypadku chęci rozwiedzenia się, warto zatem zwrócić się do profesjonalnego, doświadczonego w sprawach rozwodowych pełnomocnika, który udzieli fachowej porady prawnej i pomoże przeprowadzić przez cały proces rozwodowy.