Podział majątku wspólnego małżonków a rozliczenie pożyczek i kredytów

W czasie trwania związku małżeńskiego małżonkowie często zaciągają różnego rodzaju pożyczki, kredyty czy inne zobowiązania finansowe, najczęściej na zaspokojenie bieżących potrzeb rodziny – zarówno wspólnie, jak i każdy z nich z osobna. Gdy małżeństwo przebiega zgodnie, partnerzy nie zastanawiają się, w jaki sposób zaciągnięte zobowiązania wpływają na ich sytuację finansową i życiową.

Sytuacja ta zmienia się po rozwodzie, gdy dochodzi do podziału majątku wspólnego małżonków i dokonania ostatecznego zamknięcia wszelkich kwestii finansowych. Wówczas to dopiero zaczynają oni interesować się tym, co wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków, jakie nakłady poczynili na ten majątek i z jakich środków, a przede wszystkim w jaki sposób rozliczyć zaciągnięte zobowiązania.

W jaki więc sposób dokonać rozliczenia kredytów i pożyczek zaciągniętych w trakcie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej? O tym dowiesz się z niniejszego artykułu.

W jaki sposób rozliczyć kredyty i pożyczki zaciągnięte w czasie trwania małżeństwa?

Wyobraźmy sobie sytuację, gdy jeden z małżonków w czasie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej zaciągnął kredyt i pożyczkę w banku, zaś środki z tego tytułu zostały przeznaczone na bieżące potrzeby rodziny, wyjazd na wakacje czy remont pokoju. Po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej spłata rat kredytu i pożyczki spadła wyłącznie na tego małżonka, który zaciągnął powyższe zobowiązania – w końcu samodzielnie zawarł umowę, lecz za zgodą i wiedzą współmałżonka. Czy w takiej sytuacji, gdy pieniądze pochodzące z kredytu i pożyczki zostały w całości przeznaczone na zaspokojenie potrzeb rodziny, to wyłącznie ten małżonek, który zaciągnął zobowiązanie, będzie musiał je samodzielnie spłacać po rozwodzie?

Tak, małżonek, który samodzielnie zaciągnął zobowiązania w czasie trwania małżeństwa będzie musiał samodzielnie spłacać raty kredytów czy pożyczek po ustaniu wspólności ustawowej małżeńskiej. ALE! Taki małżonek będzie mógł domagać się rozliczenia nakładów poczynionych z majątku osobistego na majątek wspólny w toku postępowania o podział majątku wspólnego.

W myśl art. 45 § 1 zd. 2 k.r.o. każdy z małżonków może również żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie ulega wątpliwości, że spłata rat kredytu czy pożyczki zaciągniętych w czasie trwania małżeństwa na potrzeby rodziny, za zgodą i wiedzą współmałżonka, po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej przez jednego z małżonków będzie mogła zostać rozliczona w oparciu o art. 45 § 1 k.r.o.

Przykład: W czasie trwania małżeństwa żona zaciągnęła pożyczkę na wyjazd wakacyjny dla rodziny w kwocie 20.000,00 zł. Raty pożyczki były spłacane regularnie w trakcie związku. W dniu ustania wspólności majątkowej małżeńskiej do spłaty pozostała jeszcze kwota 10.000,00 zł. Żona w całości spłaciła w/w sumę pozostałej pożyczki z własnych środków po ustaniu wspólności majątkowej. W takiej sytuacji może ona domagać się od męża rozliczenia nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny, polegającego na dokonaniu przez nią wyłącznie z jej majątku osobistego, po ustaniu wspólności ustawowej małżeńskiej, spłaty kwoty 10.000,00 zł tytułem rat pożyczki. Może ona domagać się od męża spłaty połowy kwoty uiszczonych rat pożyczki, liczonych (spłaconych) od daty ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, tj. w tym przypadku kwoty 5.000,00 zł.

Powyższe rozwiązanie odpowiada treści postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2000 r. (sygn. akt II CKN 1322/2000), które mówi, że: „Obciążający majątek wspólny dług, opłacony przez jednego z byłych małżonków po ustaniu wspólności ustawowej podlega rozliczeniu w sprawie o podział majątku wspólnego”.

Postępowanie

Rozliczenia nakładów i wydatków z majątku osobistego na majątek wspólny dokonuje się w postępowaniu o podział majątku wspólnego. Co szczególnie istotne, po zapadnięciu prawomocnego postanowienia o podziale majątku wspólnego nie można już dochodzić roszczeń z tytułu zwrotu nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny. O zwrocie wydatków i nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny sąd orzeka wyłącznie na wniosek zgłoszony w postępowaniu w pierwszej instancji (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 października 1997 r., sygn. akt II CKN 395/97). W związku z tym, celem rozliczenia nakładów i wydatków poczynionych z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek wspólny konieczne jest zgłoszenie przez niego w postępowaniu o podział majątku wspólnego stosownego żądania. Sąd nie będzie dokonywał tych rozliczeń z urzędu. Małżonek, który twierdzi, że dokonał z własnego majątku odrębnego (osobistego) nakładów na majątek wspólny, musi udowodnić tę okoliczność.

Podsumowując, w sytuacji gdy kredyt czy pożyczka zostały zaciągnięte i zużyte na zaspokojenie potrzeb rodziny, wówczas obowiązek ich spłaty winien obciążać oboje małżonków, niezależnie od tego to kto podpisał umowę i bez względu na to kto miał zdolność kredytową. Jeżeli po ustaniu wspólności majątkowej tylko jedno z małżonków spłacało raty lub spłaciło cały kredyt to należy mu się zwrot połowy tych kwot. W razie jakichkolwiek pytań czy wątpliwości, zachęcamy do skorzystania z porady prawnej adwokat Angeliki Rucińskiej, która zajmuje się kompleksowym doradztwem prawnym w sposób zapewniający zadbanie o interesy klienta.