Zadatek a zaliczka

Czym jest zadatek a czym zaliczka? Poznaj różnice między zadatkiem a zaliczką jak i to w jaki sposób dochodzić roszczeń w ich przypadku.

Zadatek a zaliczka

Niejednokrotnie przy zawieraniu różnego rodzaju umów, strony chcąc należycie zabezpieczyć swoje interesy, decydują się na zawarcie w umowie postanowienia o zadatku bądź zaliczce.

Zarówno zadatek jak i zaliczka będą polegać na wpłaceniu określonej kwoty pieniężnej jeszcze przed całkowitym wykonaniem umowy. Pomimo tego, że wiele osób na co dzień używa te pojęcia zamiennie, nie są one tożsame, a formy te różnią się od siebie. Dlatego ważnym jest, aby znać podstawowe różnice pomiędzy nimi, przede wszystkim konsekwencjami, jakie rodzi wprowadzenie w umowie zapisu o zadatku, a jakie o zaliczce. O tym czym jest zadatek oraz zaliczka, jakie są między nimi różnice oraz która forma zabezpieczenia interesów w umowie jest korzystniejsza, dowiesz się z niniejszego artykułu.

Zaliczka – czym jest?

Zaliczka, mimo że powszechnie znana, nie znalazła jeszcze swojej definicji legalnej w przepisach. Jej wyjaśnienia oraz skutków jakie wywiera należy natomiast szukać w przepisach Kodeksu cywilnego dotyczących umów wzajemnych.

Z uwagi na ukształtowaną praktykę w tym zakresie, za zaliczkę uważa się wcześniej uiszczoną, określoną przez strony umowy część świadczenia będącego przedmiotem tej umowy. Jest to zatem wpłacenie określonej sumy, np. wpłata 100 zł na poczet wykupionego noclegu, którego kwota całkowita to 400 zł, zanim jeszcze do tego noclegu dojdzie. Sumę zaliczki uiszczamy więc przed otrzymaniem świadczenia z umowy. Stosownie do przepisów o umowach wzajemnych, w razie prawidłowego wykonania całej umowy, zaliczkę zalicza się na poczet świadczenia. W przypadku jednak rozwiązania bądź odstąpienia od umowy zaliczka podlega w całości zwrotowi przez stronę, która ją otrzymała. Zaliczka jest zwrotna zawsze, ponieważ stanowi ona po prostu część umówionej ceny. Co więcej, zaliczka zwracana jest w takiej samej wysokości w jakiej została wpłacona, niezależnie od tego z czyjej winy nie doszło do umowy.

Zadatek– czym jest?

Zadatek jest bardziej sformalizowaną instytucją, aniżeli opisana wyżej zaliczka. Jest to instytucja zawarta wprost w przepisach, a konkretnie w art. 394 Kodeksu cywilnego.

Zadatek jest fakultatywnym zastrzeżeniem umownym. Decydując się na wprowadzenie do umowy zapisu o zadatku, strony zgadzają się, że jedna z nich przekaże drugiej określoną sumę pieniędzy. Wpłata taka ma stanowić zabezpieczenie dla obu stron umowy, bowiem jeżeli strona wpłacająca zadatek nie dotrzyma umowy, druga strona ma prawo go zachować. Z kolei jeżeli ta strona, która zadatek przyjęła zdecyduje się na bezpodstawne zerwanie umowy, osoba, która go wpłaciła ma prawo żądać zwrotu sumy dwukrotnie wyższej aniżeli ustalony i wpłacony pierwotnie zadatek.

Forma ta zabezpiecza prawidłowe wykonanie umowy, np. umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości czy auta. Uregulowanie zadatku w taki sposób pozwala uznać go także za pewną formę odszkodowania na wypadek niewykonania umowy z winy jednej ze stron. Warto jeszcze podkreślić, że rzadko, ale jednak zdarza się, że zadatek przyjmuje formę inną aniżeli pieniądze. Mogą to być jednak tylko tzw. rzeczy zamienne bądź prawo. Przepisy nie określają z góry także jaka może być maksymalna wysokość zadatku.

Najczęściej jest to kwota nieprzekraczająca 50% wysokości całego świadczenia. Jeżeli chodzi o termin na wpłacenie zadatku, zgodnie z art. 394 § 1 k.c. zadatek powinien być wręczony przy zawarciu umowy.

Jest to jednak tylko przepis instrukcyjny, bowiem strony wspólnie będą mogły ustalić w umowie inny termin na przekazanie zadatku, którym może być dzień już po zawarciu umowy. Warto jednak pamiętać, że aby cel zadatku był spełniony, jego przekazanie nie powinno znacznie odbiegać od momentu zawarcia umowy, ponieważ rodzi to ryzyko bezpodstawnej rezygnacji z wykonania umowy przez jedną ze stron po jej zawarciu, a przed wpłaceniem zadatku. W omówionej kwestii istnieje jednak jeden wyjątek. Jeżeli bowiem niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności, zadatek powinien być zwrócony. W takim przypadku nie można również żądać zapłaty dwukrotności zadatku. Jeżeli natomiast umowa, w której zastrzeżony został zadatek została prawidłowo wykonana, co do zasady zaliczany jest on na poczet świadczenia. Jeżeli jednak zadatek oraz przedmiot umowy nie są tożsame i zaliczenie takie nie jest możliwe, wtedy zadatek podlega zwrotowi, oczywiście o ile strony nie umówiły się inaczej.

Różnice między zadatkiem a zaliczką

Co do zasady zarówno zadatek jak i zaliczka w razie wykonania umowy zaliczane są na poczet świadczenia. Ich wysokość może być dowolnie określona przez strony, jednak przyjmuje się, że ich wysokość nie powinna przekraczać całości świadczenia. Różnice między omawianymi formami ukazują się, więc de facto dopiero w przypadku, gdy nie dojdzie do wykonania umowy bądź zostanie ona bezpodstawnie rozwiązana przez jedną ze stron. Podstawową różnicą między zadatkiem a zaliczką jest to, że zadatek jest formą zabezpieczenia wykonania umowy. Zaliczka stanowi natomiast część zapłaty ceny za dany produkt lub usługę. W porównaniu do zadatku, zaliczka sama w sobie nie umożliwia w żaden sposób rekompensaty za bezpodstawne rozwiązanie bądź odstąpienie od umowy przez drugą stronę. Inaczej niż w przypadku zadatku, zaliczka nie będzie zatem formą odszkodowania. Pełni ona wyłącznie funkcję rozliczeniową, tj. przy prawidłowym wykonaniu umowy, podlega zaliczeniu na poczet świadczenia tej strony, która zaliczkę dała. Pomimo występowania wielu różnic pomiędzy zadatkiem a zaliczką, obie te instytucje do dzisiaj są niekiedy mylone. Dlatego tak niezwykle ważnym jest, by pamiętać o tym żeby w umowie jasno określić czy wpłacana kwota będzie stanowić zaliczkę czy też zadatek. Przy tym należy pamiętać także, że nie wystarczy samo nazwanie sumy pieniędzy którymś z tych pojęć, ale także wskazanie w jednym z postanowień umownych jakie skutki wywoła wpłacenie tej kwoty pieniężnej tak, aby uniknąć na tym tle jakichkolwiek sporów z drugą stroną umowy.  

Dochodzenie roszczeń z zadatku lub zaliczki

Jeżeli pomimo istnienia obowiązku zwrotu zadatku bądź zaliczki, strona uchyla się od tego, możemy wystąpić z roszczeniem o zwrot zaliczki bądź zadatku, a w przypadku, w którym jesteśmy przyjmującymi zadatek także z roszczeniem o zapłatę podwójnego zadatku. W tym celu najpierw należy sporządzić pisemne wezwanie o zwrot zaliczki lub zadatku wraz z oświadczeniem o odstąpieniu od umowy, a jeżeli nie przyniesie ono żadnego skutku, należy sporządzić pozew i złożyć go do właściwego Sądu. Należy jednak pamiętać, że wszystkie te roszczenia ulegają przedawnieniu. Dlatego jeżeli chcemy dochodzić tych roszczeń przed Sądem musimy wystąpić z pozwem jak najszybciej. Jeżeli przepisy danej umowy, z którą związany był zadatek bądź zaliczka nie przewidują innych terminów przedawnienia, roszczenia dotyczące zadatku lub zaliczki przedawniają się z upływem 3 lat w przypadku umów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej lub zawodowej oraz z upływem 6 lat w pozostałych przypadkach (art. 118 k.c.).

Podsumowując, przy zawieraniu umowy możemy zastrzec zarówno postanowienie o zadatku jak i zaliczce. Należy jednak pamiętać o głównych różnicach między obiema tymi formami, przede wszystkim pod względem skutków, które wystąpią gdy nie dojdzie do wykonania umowy z winy jednej ze stron. Zadatek jest w stanie zdecydowanie bardziej zabezpieczyć prawidłowe wykonanie umowy, a w razie gdy do niej nie dojdzie, stanowić będzie dla nas formę odszkodowania. Przy zawieraniu umów warto jednak zawsze zwrócić się do profesjonalnego pełnomocnika, który udzieli fachowej porady prawnej i pomoże dobrać odpowiednią do zawieranej umowy i okoliczności formę zabezpieczenia naszych interesów.

Pomoc prawna - Adwokat Angelika Rucińska - Kancelaria Adwokacka Poznań

Kancelaria Adwokacka Poznań

Skorzystaj z pomocy doświadczonego Adwokata w Poznaniu. Przybliż nam swój problem, a my wskażemy Ci najszybsze i skuteczne rozwiązania sprawy!

 

0 komentarzy

Wyślij komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Kategorie

Najnowsze artykuły prawne

Komentarze

  1. Witam Mam pytanie Jaka jest kara dla ojca który mnie porzucił 41 lat temu.? Wiedząc o moim istnieniu Jaka kara…

Adwokat