Czy za posiadanie marihuany grozi odpowiedzialność karna?

Jednym z najczęściej popełnianych przestępstw w naszym kraju jest posiadanie narkotyków. W dobie publicznej debaty na temat legalizacji marihuany, coraz więcej młodych ludzi sięga po tę substancję, nie licząc się z przyszłymi konsekwencjami – zarówno tymi zdrowotnymi, jak i prawnymi. Mimo pojawiających się głosów za legalizacją marihuany, polski ustawodawca w dalszym ciągu jest nieugięty i kara sprawców przestępstw związanych z posiadaniem narkotyków. Szczególnie młodzi ludzie często nie zdają sobie sprawy z tego, jak surowe mogą być kary za posiadanie narkotyków, a zwłaszcza popularnej marihuany.

O tym, jakie konsekwencje prawne możesz ponieść za posiadanie marihuany, dowiesz się z artykułu.

Posiadanie marihuany.

Na wstępie warto wyjaśnić, czym jest w ogóle posiadanie marihuany. Otóż przez pojęcie „posiadać” należy rozumieć faktyczne, choćby krótkotrwałe władztwo nad rzeczą. Legalna definicja „posiadania” zawarta jest w art. 336 k.c., w którym stwierdza się, że „posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jako użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny)”.

Można więc przyjąć, że każde władanie środkiem odurzającym lub substancją psychotropową jest posiadaniem w rozumieniu przepisu art. 62 ustawy z dnia  z dnia 21 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.

Posiadaniem jest każdy fizyczny kontakt z środkiem odurzającym lub substancją psychotropową, który polega na chociażby momentalnym nimi dysponowaniem. Wypełniać przedmiotowe znamię będzie zarówno „klasyczne” posiadanie przy sobie lub w miejscu zamieszkania, lub innym miejscu określonych ilości narkotyków bez względu na ich następcze przeznaczenie, ale także chwilowe „trzymanie” związane z procesem odurzania (np. wymienianie się „skrętem” marihuany).

Co grozi za posiadanie marihuany?

Zgodnie z art. 62 ustawy z dnia 21 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, kto, wbrew przepisom ustawy, posiada środki odurzające lub substancje psychotropowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Niewątpliwie marihuana zaliczana jest do substancji psychotropowych. Warto mieć na uwadze, że dla penalizacji posiadania środka odurzającego lub substancji psychotropowej znaczenie ma ilość narkotyku pozwalająca na choćby jednorazowe użycie w dawce przyjętej za typową dla danego środka czy substancji. Dla określenia tejże karalności nie ma natomiast znaczenia cel posiadania środka oraz okres dysponowania nim.

Karalność za posiadanie znacznej ilości marihuany.

W przypadku posiadania znacznej ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Kiedy można jednak mówić o posiadaniu znacznej ilości marihuany? Ustawodawca nie precyzuje, jaka ilość środków odurzających lub substancji psychotropowych może być uznana za znaczną. Odpowiedzi na powyższe pytanie należy szukać w orzecznictwie.

W wyroku z dnia 18.04.2000 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie wskazał, że „kryterium decydującym o tym, czy ilość środków odurzających jest „znaczna”, „nieznaczna” czy „zwykła” są: ich masa wagowa (gramy, kilogramy, tony, ilość porcji), rodzaj środka odurzającego (podział na narkotyki tzw. twarde i miękkie) i cel przeznaczenia (w celach handlowych, na potrzeby własne)” (sygn. akt II AKa 22/00).

Z kolei w wyroku z dnia 28.06.2005 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach zaznaczył, że „wprawdzie interpretacja pojęcia „znaczna ilość” w kontekście przepisów ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii nie jest jednolita tak w doktrynie, jak i orzecznictwie, to jednak z samej tylko wykładni językowej wyprowadzić można wniosek, iż „znaczność” oznacza ilość ponadprzeciętną, wyjątkową wobec typowej, pokaźną” (sygn. akt II AKa 166/05).

Organ orzekający, ustalając znamię „znacznej ilości” środków odurzających lub substancji psychotropowych w rozumieniu art. 62 ust. 2 ustawy z dn. 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii powinien brać pod uwagę nie tylko kryterium ilościowe, ale i jakościowe, a także i to, w jakim celu sprawca środki te lub substancje posiadał (wyrok SN z dn. 11 października 2017 r., sygn. akt III KK 73/17).

Odnosząc się do marihuany Sąd Apelacyjny w Lublinie wskazał: „przyjmując, że dawka wystarczająca do jednorazowego odurzenia się jednej osoby to 0,1-0,5 g, ustalenie, iż 100 g marihuany stanowi ilość znaczną, nie może budzić żadnych wątpliwości” (wyrok SA w Lublinie z dn. 2 marca 2017 r., II AKa 279/16).

Wypadek mniejszej wagi – kiedy zachodzi?

W art. 62 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii ustawodawca wskazał, że w wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. O co chodzi?

W tym przypadku ustawodawca również nie wyjaśnił, jak należy rozumieć termin „wypadek mniejszej wagi”, ale w postanowieniu z 25.09.2002 r. Sąd Najwyższy przyjął, że „przy rozstrzyganiu, czy zachodzi tzw. wypadek mniejszej wagi, ilość posiadanego środka odurzającego jest tylko jednym z elementów, który winien być brany pod uwagę i niewielka ilość środka bynajmniej nie musi, niejako „automatycznie” prowadzić do uprzywilejowanej subsumcji. O uznaniu konkretnego czynu zabronionego za wypadek mniejszej wagi decyduje całościowa ocena jego społecznej szkodliwości, jako zmniejszonej do stopnia uzasadniającego wymierzenie kary według skali zagrożenia ustawowego przewidzianego w przepisie wyodrębniającym wypadek mniejszej wagi, w kategorii przestępstw określonego typu. Na ocenie tej ważą przesłanki dotyczące zarówno przedmiotowej, jak i podmiotowej strony czynu” (sygn. akt II KKN 79/00).

W wyroku z dnia 27.05.2015 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu wskazał, że „kilka porcji narkotyku może uzasadniać przyjęcie wypadku mniejszej wagi. Po drugiej stronie znajduje się ilość „znaczna”, oznaczająca dużą ilość narkotyku. Należy zatem baczyć, by zakresu pozostałego dla typu podstawowego nie zawęzić w sposób sztuczny. To właśnie typ podstawowy przestępstwa posiadania środków odurzających lub substancji psychotropowych powinien bowiem stanowić punkt wyjścia i obejmować zasadniczą część przestępstw tego rodzaju” (sygn. akt XVII Ka 323/15).

Posiadanie marihuany na własny użytek- czy karalne?.

Warto mieć na uwadze, że osoby, które posiadały marihuanę okazjonalnie, jedynie celem samodzielnego spożycia i to w nieznacznej ilości nie będą ponosiły tak surowej odpowiedzialności karnej. Gdyby bowiem każda osoba, która posiadała nieznaczną ilość substancji psychotropowej na własny użytek, miała skończyć z wyrokiem bezwzględnego pozbawienia wolności, wówczas zabrakłoby miejsc w więzieniach.

W związku z tym jeżeli przedmiotem posiadania są środki odurzające lub substancje psychotropowe w ilości nieznacznej, przeznaczone na własny użytek sprawcy, postępowanie karne można umorzyć również przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia, jeżeli orzeczenie wobec sprawcy kary byłoby niecelowe ze względu na okoliczności popełnienia czynu, a także stopień jego społecznej szkodliwości (art. 62a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii).

Dla zastosowania instytucji umorzenia postępowania, muszą wystąpić kumulatywnie trzy przesłanki:

1. posiadanie środków odurzających lub substancji psychotropowych w ilości nieznacznej,
2. przeznaczenie ich na własny użytek sprawcy,
3. uznanie, że orzeczenie wobec sprawcy kary byłoby niecelowe ze względu na okoliczności popełnienia czynu, a także stopień jego społecznej szkodliwości.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, sposób rozumienia nieznacznej ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych jako przesłanki instytucji uregulowanej w art. 62a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, musi uwzględniać nie tylko kryterium ilościowe odwołujące się do wagi tych substancji, ale również kryterium jakościowe. Przy interpretacji wyrażenia „nieznacznej ilości” jako przesłanki instytucji określonej w art. 62a nie należy ograniczać się tylko do wagi środków odurzających i substancji psychotropowych, gdyż należy również uwzględnić stężenie zabezpieczonej substancji pozwalające ocenić, ile można z niej zrobić jednorazowych dawek tej substancji. W celu ustalenia znaczenia pojęcia nieznacznej ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych należy uwzględnić również – oprócz wymienionych kryteriów ilościowego i jakościowego – kryterium proporcji ilości zabezpieczonych substancji do potrzeb sprawcy (wyrok z dnia 23 lutego 2017 r., sygn. akt II AKa 247/16).

W doktrynie wskazuje się ponadto, że „nieznaczną ilością” będzie ta, która stanowi mnożnik owej jednorazowej dawki przez dzienne spożycie wynikające z charakteru używania danego środka odurzającego lub substancji psychotropowej przez sprawcę czynu zabronionego.

Chodzi więc o takie ilości, które pozwalają jednej osobie na uzyskanie pozamedycznego efektu odurzenia w jednostce czasu 1-2 dni, w okolicznościach, w których nie można domniemać, że środki te są gromadzone na przyszłość w celu dystrybucji osobom trzecim.

Należy pamiętać, że pojęcie nieznacznej ilości należy analizować w optyce drugiej przesłanki, tj. przeznaczania na własny użytek. Obie muszą ogniskować się wokół czysto konsumenckiej ilości dla wyłącznie jednej osoby, która to ilość pozwala na poczynienie domniemania, że nie zostanie udzielona innej osobie lub podzielona na porcje dilerskie z zamiarem dalszej dystrybucji. Przykładowo, w wyroku z dnia 5 czerwca 2018 roku Sąd Rejonowy w Legionowie wskazał, że: „oskarżony posiadał przedmiotową marihuanę na własne potrzeby, gdyż sporadycznie ją zażywał. (…) Posiadaną przez oskarżonego marihuanę o wadze 0,16 grama należy ocenić jako ilość nieznaczną. Oskarżony wszedł w jej posiadanie samodzielnie, nikogo nie częstował tym środkiem odurzającym, nabywanie przez niego tego środka odurzającego było sporadyczne” (sygn. akt II K 1194/17).

Podsumowując powyższe, warto z całą pewnością podchodzić poważnie do kwestii posiadania marihuany. Nie ulega wątpliwości, że za posiadanie tej substancji może grozić surowa odpowiedzialność karna. W związku z tym, jeśli toczy się przeciwko tobie postępowanie w sprawie posiadania marihuany lub chcesz wiedzieć więcej na ten temat, skontaktuj się z adwokat Angeliką Rucińską prowadzącą Kancelarię Adwokacką w mieście Poznań.