Porzucenie dziecka

Wbrew pozorom porzucania dzieci przez rodziców w dalszym ciągu jest problemem realnym i aktualnym. Często można bowiem w praktyce spotkać się z sytuacją, w której rodzic zdecydował się porzucić dziecko – dzieje się to z różnych, tylko rodzicowi wiadomych względów. Dużo osób nie zdaje sobie jednak sprawy, że takie działanie jest działaniem bezprawnym i w wielu przypadkach stanowić będzie przestępstwo, a nadto pociągnie za sobą negatywne skutki w zakresie władzy rodzicielskiej.

O tym na czym polega porzucenie dziecka, jakiej odpowiedzialności podlegać będzie rodzic porzucający dziecko oraz czy porzucenie dziecka może skutkować pozbawienia rodzica władzy rodzicielskiej, dowiesz się z niniejszego artykułu.

Porzucenie dziecka – na czym polega?

Porzucenie dziecka może przybrać wiele różnych form. Z definicji jednak porzucenie uznaje się za działanie polegające na opuszczeniu dziecka (a także osoby nieporadnej), połączone z zaprzestaniem troszczenia się o nią, bez zapewnienia jej opieki ze strony innych osób. Zatem żeby mówić o porzuceniu dziecka musi jednocześnie dojść do jego pozostawienia przez rodzica, który sprawował nad nim opiekę, z jednoczesnym niezapewnieniem innej osoby, która mogłaby się tym dzieckiem zaopiekować. Rodzic zostawia zatem dziecko, kolokwialnie mówiąc, „na pastwę losu”. Co ważne, za porzucenie może także zostać uznane zaniechanie. Jako przykład można podać sytuację, w której rodzic sprawuje opiekę nad dzieckiem na placu zabaw i widzi, że dziecko samodzielnie oddala się z tego placu zabaw. Jednocześnie, rodzic celowo nie zwraca na to uwagi pozwalając, aby dziecko uciekło i zgubiło się.

Wszytko powyższe dotyczy małoletnich dzieci, jednak tylko do ukończenia przez nich 15 roku życia. Zatem nawet jeśli dziecko nie jest jeszcze pełnoletnie, ale ma już np. 16 lat – nie można mówić o jego porzuceniu, które mogłoby być uznane za przestępstwo lub istotne zaniechanie obowiązków rodzicielskich.

Czy porzucenie dziecka jest przestępstwem?

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że porzucenie dziecka to nie tylko zaniedbanie obowiązków wynikających z władzy rodzicielskiej, ale także przestępstwo. Zgodnie bowiem z art. 210 k.k. kto wbrew obowiązkowi troszczenia się o małoletniego poniżej lat 15 albo o osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny osobę tę porzuca, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Surowszą odpowiedzialność będzie ponosić osoba w sytuacji, w której w wyniku porzucenia dziecka bez opieki na „pastwę losu”, dziecko umiera. Zgodnie bowiem z § 2 wyżej wskazanego przepisu, jeżeli następstwem czynu jest śmierć osoby porzuconej, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12. W tym przypadku trzeba jednak pamiętać, że wystąpić musi związek przyczynowy między śmiercią porzuconego dziecka, a samym porzuceniem.

Odpowiedzialności karnej za powyższe przestępstwo odpowiadać będą jednak tylko Ci rodzice, którzy posiadają władzę rodzicielską. Jeśli bowiem rodzic biologiczny ma odebraną władzę – nie ma również żadnych obowiązków wynikających z bycia rodzicem, a zatem nie można mu zarzucić porzucenia dziecka nawet jeśli faktycznie sprawował nad nim opiekę, np. pilnował go na placu zabaw i przez zaniechanie doprowadził do tego, że dziecko uciekło z placu i zgubiło się, a on nie próbował go szukać.

Porzucenie dziecka a odpowiedzialność rodzicielska

Poza odpowiedzialnością karną rodzic, który wbrew ciążącemu na nim obowiązku porzucił dziecko, może także ponieść konsekwencje wynikające z prawa rodzinnego. Przede wszystkim porzucenie może zostać uznane za rażące zaniedbanie obowiązków względem dziecka. Dodatkowo, zaniedbanie to musi być wynikiem złej woli rodzica, a zatem porzucenie musi być świadome i celowe. Zgodnie natomiast z art. 111 § 1 k.r.o. Sąd opiekuńczy pozbawi rodzica (bądź rodziców) władzy rodzicielskiej między innymi jeżeli rodzice w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka. Porzucenie dziecka może zatem doprowadzić do tego, że rodzicowi zostanie odebrana władza rodzicielska. W przypadku mniejszej wagi, może ona zostać wyłącznie ograniczona. Konsekwencjami całkowitego pozbawienia władzy rodzicielskiej są natomiast m.in. brak możliwości decydowania o dziecku, podejmowania związanych z nim decyzji, brak możliwości uczestnictwa w wychowaniu dziecka, brak możliwości reprezentowania dziecka i występowania w jego imieniu czy też brak możliwości zarządzania majątkiem dziecka. Jest to środek najdalej ingerujący we władzę rodzicielską.

Podsumowując, porzucenie dziecka stanowi nie tylko rażące zaniedbywanie obowiązków względem tego dziecka, ale również przestępstwo, za które przewidziano surowe kary. Pamiętać jednak należy, że odpowiedzialności za porzucenie dziecka podlegać będą tylko te osoby, na których ciąży obowiązek opieki nad nim (a zatem nie są to np. rodzice pozbawieni władzy rodzicielskiej) i tylko wtedy, gdy dziecko nie ukończyło jeszcze 15-go roku życia.