Manipulacja dzieckiem w sprawach rodzinnych

Jest wiele spraw sądowych, które są bardzo trudne i wymagające. Nie każde jednak są aż tak bardzo emocjonalne i obciążające pod wpływem psychicznym jak sprawy rodzinne. Sprawy z tego zakresu bardzo często cechują się dużą nerwowością, stresem oraz podejmowaniem przez strony wielu negatywnych działań, mających na celu pogorszenie sytuacji drugiej strony.

Sprawy rodzinne takie jak rozwód czy o władze rodzicielską często prowadzone są na tle konfliktu rodziców, którzy niejednokrotnie zapominają o dobru dzieci, a dążą jedynie do spełnienia swoich interesów i zrobieniu na złość drugiej stronie. Bardzo często zauważalnym zabiegiem w tego typu sprawach jest manipulacja dzieckiem. Zjawisko to występuje zarówno za strony ojców jak i matek. Podejmują oni wiele działań, mających na celu wpływ na dziecko tak, aby przekonać je, że drugi z rodziców jest „zły”. Zjawisko manipulacji jest bardzo niebezpieczne, a dziecko będące pod jej wpływem bardzo długo może pozostawać tego nieświadome.

O tym czym jest manipulacja dziecka oraz jak uwolnić dziecko spod jej wpływu, dowiesz się z niniejszego artykułu.

Manipulacja – na czym polega?

Manipulacja jest zjawiskiem polegającym na ograniczającym lub całkowicie pozbawiającym innych osób kontroli nad daną sytuacją czy nawet całym ich życiem. Manipulacja powoduje najczęściej u osób będących jej ofiarami utratę samokontroli. Osoba stosująca manipulację, tzw. manipulant, arbitralnie steruje daną osobą – jej odczuciami, sposobem myślenia czy zachowania się. Manipulacja jest zatem pewną formą emocjonalnego i psychicznego nadużycia, która powoduje szkody u osoby zmanipulowanej. Jest to o tyle groźne zjawisko, że najczęściej manipulacja jest bardzo subtelna i ciężko, nawet z perspektywy osoby trzeciej, dostrzec, że ktoś jest pod jej wpływem.

Manipulacja w psychologii często określana jest jako pewien proces. W jego trakcie manipulant stosuje przeróżne techniki i sposoby, aby wpływać na myśli, uczucia, zachowania czy decyzje innej osoby, na przykład męża czy żony bądź własnego dziecka. Osoby stosują manipulację w różnych celach, najczęściej chcą mieć pełną kontrolę nad drugą osobą, aby była im posłuszna. Manipulacja często stosowana jest też do wprowadzania innych w błąd, a następnie do wykorzystywania tego błędu dla własnych celów – to zjawisko często można dostrzec u tzw. zawodowych oszustów i naciągaczy.

Podkreślić należy, że manipulacje o wiele łatwiej stosuje się u dziecka, w szczególności małoletniego, które z zasady jest bardziej podatne na wpływ otoczenia aniżeli osoba dorosła. Niestety, jest to często wykorzystywane przez rodziców w sprawach przeciwko drugiemu z nich. Manipulacja względem dzieci często jest wykorzystywana w szczególności przed poddaniem dziecka badaniu u biegłych. Opinia taka jest wykonywana w większości spraw o władzę rodzicielską czy kontakty z rodzicem. Wtedy bardzo często rodzic manipulujący stara się wpłynąć na dziecko tak, aby uzyskać korzystny dla siebie wynik opinii, m.in. nastawiając dziecko przeciwko drugiemu rodzicu, kłamiąc na jego temat tym samym stawiając go w złym świetle itp.

Techniki manipulacyjne stosowane względem dzieci

Dzięki wielu badaniom, m.in. psychologicznym, nad zjawiskiem manipulacji, w nauce udało się wyodrębnić kilka najczęściej występujących technik używanych do manipulacji, w szczególności dziećmi. Są to między innymi:

• izolacja – polegająca na dążeniu przez manipulatora do ograniczenia dziecku kontaktów z drugim rodzicem, ale także innymi osobami, które mogłyby zauważyć, że w ich relacji dzieje się coś niedobrego, a osoba jest zmanipulowana; technika stosowana w szczególności, gdy dziecko jest na stałe pod opieką jednego z rodziców, a z drugim widzi się rzadko – wtedy najłatwiej osiągnąć zamierzony przez rodzica manipulującego efekt odcięcia emocjonalnego od drugiego z rodziców jak i najpełniejszą izolację dziecka;
• kłamstwa/nastawianie przeciwko drugiemu rodzicowi – celowe wprowadzanie dziecka w błąd, podawanie sprzecznych i fałszywych informacji dotyczących drugiego rodzica, przy jednoczesnym zadbaniu o to, aby nie dowiedziało się prawdy, jako przykład można wskazać podawanie dziecku informacji o tym, jakoby drugi rodzic go nie kochał, nie chciał itp.;
• manipulacja emocjonalna – na przykład szantaż, groźby, wykorzystywanie słabszego położenia dziecka, w takiej sytuacji łatwo wpłynąć na jego decyzję i sposób postrzegania świata (w tym drugiego rodzica).

Jak rozpoznać dziecko będące pod wpływem rodzica-manipulatora?

Przede wszystkim pierwszym krokiem do uwolnienia dziecka spod manipulacji drugiego rodzica jest uświadomienie sobie, że taki problem występuje. Wbrew pozorom nie jest to tak łatwe, ponieważ manipulatorzy większość swoich zachowań podejmują w sposób ostrożny tak, aby manipulacje stosowane wobec dziecka nie były dostrzegalne dla innych.

Pierwszym z sygnałów, które mogą świadczyć o tym, że dziecko jest pod wpływem manipulacji drugiego rodzica są m.in. takie jego zachowania jak:

• stopniowa niechęć do spotkań i kontaktów z rodzicem,
• coraz częstsze unikanie tych spotkań,
• ignorowanie rodzica,
• brak zainteresowania rodzicem,
• brak zaangażowania w rozmowy z rodzicem,
• nieuzasadniona złość czy nawet agresja kierowana w stronę rodzica.

Jak uwolnić dziecko spod manipulacji?

Zależnie od tego jak silny jest kontakt pomiędzy rodzicami, w przypadku, gdy zauważymy pierwsze symptomy manipulacji u dziecka, warto podjąć próbę rozmowy z rodzicem manipulującym. Rzadko kiedy jest to niestety w stanie przynieść efekt, dlatego w dalszej kolejności najlepiej zwrócić się o pomoc do specjalisty – psychologa czy terapeuty. Jednocześnie trzeba jak najwięcej rozmawiać z dzieckiem, w sposób spokojny i opanowany, okazywać mu czas, czułość.

Co ważne, w sprawie sądowej warto złożyć wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego psychologa lub pedagoga bądź Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów, o którym pisaliśmy w artykule TUTAJ. Specjaliści po zbadaniu dziecka powinni być w stanie ocenić, czy podlega ono manipulacji jednego z rodziców. Jeżeli sposób kontaktów rodzica manipulującego z dzieckiem nie jest uregulowany, zaleca się także złożenie wniosku o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem tak, aby móc regularnie z nim przebywać, co powinno ograniczyć negatywny wpływ drugiego rodzica. W skrajnych przypadkach, możliwe jest także ograniczenie rodzicowi manipulującemu dzieckiem kontaktów z nim, a nawet całkowite zakazanie ich, jeżeli biegli, a następnie Sąd uznają, że wpływ tego rodzica na dziecko jest toksyczny i zbyt szkodliwy dla jego dobra.

Podsumowując, manipulacja jest bardzo niebezpiecznym zjawiskiem. Techniki manipulacyjne zazwyczaj nie są bowiem stosowane w dobrych celach. Manipulacja bardzo często jest stosowana przez rodziców względem dziecka, w szczególności w celu ograniczenia jego relacji z drugim rodzicem i negatywne nastawienie przeciwko niemu. Zabiegi takie niestety często przynoszą efekt, bowiem małoletni są bardzo podatni na wpływy osób trzecich. W takim przypadku warto jak najszybciej przedsięwziąć wszystkie możliwe opisane w niniejszym artykule środki tak, aby ograniczyć wpływ rodzica – manipulatora na dziecko.