Znieważenie funkcjonariusza publicznego

Niejednokrotnie zdarza się, że podczas kłótni, w stanie silnego wzburzenia czy złości, ktoś obraża drugą osobę. Często w kłótni wypowiadane są bowiem przykre słowa, które nie tylko godzą bezpośrednio w osobę, do której są kierowane raniąc ją, ale także budują fałszywy, negatywny obraz tej osoby w społeczeństwie.

Z uwagi na ochronę dobra jakim jest godność i dobre imię danej osoby, ustawodawca do polskiego porządku prawnego wprowadził przestępstwo znieważenia, które ścigane jest z oskarżenia prywatnego. W kodeksie karnym wyróżniono jednak jeden szczególny rodzaj znieważenia, tym razem ściganego z oskarżenia publiczneogo, a mianowicie znieważenie funkcjonariusza publicznego, za które przewidziana jest surowsza kara.

O tym kto jest funkcjonariuszem publicznym, na czym polega znieważenie oraz jaka kara grozi za znieważenie funkcjonariusza publicznego, dowiesz się z niniejszego artykułu.

Kim jest funkcjonariusz publiczny?

Na początku należy wskazać kim w ogóle jest funkcjonariusz publiczny. Zgodnie z definicją, funkcjonariuszem publicznym jest osoba pełniąca funkcję publiczną w ramach służby publicznej, bez względu na formę zatrudnienia. Osoba ta z uwagi na swoją szczególną pozycję zawodową czy też posiadane kompetencje powiązane ze sprawowaniem władzy publicznej korzysta ze szczególnej ochrony prawnej. Dokładny katalog osób, które w polskim systemie prawnym są funkcjonariuszami publicznymi, znajdziemy w art. 115 § 13 k.k. Jest to katalog zamknięty.

Funkcjonariuszami publicznymi są:

• Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,
• poseł, senator, radny,
• poseł do Parlamentu Europejskiego,
• sędzia, ławnik, prokurator, funkcjonariusz finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego, notariusz, komornik, kurator sądowy, syndyk, nadzorca sądowy i zarządca, osoba orzekająca w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy,
• osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych,
• osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe,
• osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej,
• funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusz Służby Więziennej,
• osoba pełniąca czynną służbę wojskową, z wyjątkiem terytorialnej służby wojskowej pełnionej dyspozycyjnie,
• pracownik Międzynarodowego Trybunału Karnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe.

Znieważenie – czym jest?

Znieważenie polegało będzie natomiast na naruszeniu czyjejś godności. Godność z kolei definiowana jest jakoprzeświadczenie danej osoby o własnej wartości. Przy przestępstwie znieważenia naruszone zostaje zatem dobre imię pokrzywdzonego. Co istotne, znieważenie może być dokonane nawet pomimo nieobecności osoby, która jest znieważana, tzn. nie musi to być znieważenie „w cztery oczy”. Wystarczy bowiem, aby zniewaga wygłoszona była publicznie i do niej dotarła, a więc np. jakaś osoba znieważyła w grupie znajomych inną osobę, a następnie ktoś z tych znajomych poinformował o tym fakcie osobę znieważoną. Sprawca musi mieć jednak zamiar, aby zniewaga dotarła do osoby, której dotyczy. Zniewagą będzie przede wszystkim ośmieszenie kogoś czy też skierowanie w jego kierunku słów powszechnie uważanych za obelżywe. Jednocześnie za zniewagę nie można uznać wplatania przez kogoś do rozmowy przekleństw/wulgaryzmów. Musi to być konkretna obraza skierowana w stronę osoby znieważanej.

Podstawowy typ przestępstwa znieważenia określony został w art. 216 k.k., zgodnie z którym: Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

Z uwagi natomiast na szczególną ochronę osób pełniących rolę funkcjonariusza publicznego, ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie szczególnego typu przestępstwa znieważenia, tj. znieważenie funkcjonariusza publicznego. Zgodnie z art. 226 § 1 k.k.: Kto znieważa funkcjonariusza publicznego lub osobę do pomocy mu przybraną, podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Z przepisu wynika zatem, że znieważenie funkcjonariusza publicznego będzie miało miejsce tylko, gdy osoba dokona tego w trakcie, gdy pełni on obowiązki służbowe bądź wykonuje inne czynności, ale związane z tymi obowiązkami. Za czynności służbowe uważa się natomiast działania podejmowane przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnioną przez niego funkcją. Nie ma znaczenia, czy funkcjonariusz wykonuje czynności służbowe należące ściśle do zakresu jego kompetencji, czy też takie, które zostały mu zlecone mu przez dany organ. Ponadto, nieistotne jest czy czynności te funkcjonariusz wykonuje w godzinach swojego urzędowania czy też poza nimi.

Co grozi za znieważenie funkcjonariusza publicznego?

Z zacytowanego wyżej przepisu wynika, że za znieważenie osoby będącej funkcjonariuszem publicznym sprawcy tego przestępstwa grozi:

• grzywna,
• kara ograniczenia wolności,
• kara pozbawienia wolności do roku.

To jaką karę ostatecznie orzeknie sąd zależy zawsze od okoliczności konkretnej sprawy, m.in. zachowania się sprawcy znieważenia, tego czy przeprosił pokrzywdzonego funkcjonariusza publicznego, jaki był zasięg znieważenia, a zatem do jakiej ilości osób dotarła zniewaga, itp. Jeżeli jednak czyn ten wywołało niewłaściwe zachowanie się funkcjonariusza lub osoby do pomocy mu przybranej, Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Podsumowując, przestępstwo znieważenia funkcjonariusza publicznego jest szczególną formą przestępstwa znieważenia, za które sprawcy grozi surowsza odpowiedzialność karna. Polega ono na znieważeniu funkcjonariusza publicznego lub osoby przybranej mu do pomocy, podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych. Katalog osób, które uważa się za funkcjonariuszy publicznych został określony w kodeksie karnym.

Warto pamiętać, że w porównaniu do „zwykłego” znieważenia, jest to przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego. W przypadku prowadzenia przeciwko nam postępowania karnego o przestępstwo znieważenie funkcjonariusza publicznego, zachęcamy do konsultacji z profesjonalnym adwokatem doświadczonym w sprawach karnych – adwokat Angeliką Rucińską, prowadzącą Kancelarię w Poznaniu.