Zatrzymanie prawa jazdy za niepłacenie alimentów.

Obowiązkiem każdego rodzica jest partycypowanie w usprawiedliwionych kosztach utrzymania swojego dziecka. W większości przypadków zobowiązany do alimentacji dobrowolnie wywiązuje się z nałożonego na niego obowiązku, regularnie uiszczając określoną kwotę pieniężną np. w wyroku zasądzającym alimenty na rzecz uprawnionego. Wielokrotnie zdarzają się jednak sytuacje, gdy rodzic zobowiązany do alimentów, mimo ciążącego na nim obowiązku, celowo uchyla się od płacenia w terminie zasądzonych sum pieniężnych na rzecz dziecka. W odpowiedzi na pojawiający się problem coraz większej liczby tzw. dłużników alimentacyjnych, dla skutecznej ochrony osoby uprawnionej do świadczeń alimentacyjnych ustawodawca wprowadził, oprócz przestępstwa niealimentacji, również inne rozwiązania prawne, które mają zmotywować dłużników do regularnego płacenia alimentów. Jednym z takich rozwiązań jest zatrzymanie prawa jazdy za niepłacenie alimentów.

O tym, kiedy można zatrzymać prawo jazdy, na jaki okres i jakie są warunki umożliwiające ubieganie się o zwrot prawa jazdy – dowiesz się z artykułu.

Utrata prawa jazdy za brak płacenia alimentów – kiedy możliwa?

W dzisiejszych czasach większość osób posiada prawo jazdy i samochód, który jest wręcz niezbędny do normalnego, bieżącego funkcjonowania, szczególnie dla osób dojeżdżających do pracy czy zawodowo zajmujących się kierowaniem pojazdów. W takich sytuacjach zatrzymanie prawa jazdy niewątpliwie będzie bardzo dolegliwą sankcją, która zmotywuje wielu dłużników alimentacyjnych do płacenia alimentów, szczególnie tych, nad którymi ciążyć może widmo utraty aktualnej pracy.

Zatrzymanie prawa jazdy za niepłacenie alimentów może nastąpić jednak w ściśle określonych warunkach. Przede wszystkim wobec dłużnika alimentacyjnego musi zostać wydana decyzja o uznaniu takiego dłużnika za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. Kiedy może to nastąpić?

Po pierwsze, obowiązek alimentacyjny osoby zobowiązanej musi być ustalony w prawomocnym orzeczeniu sądu (np. wyrok rozwodowy, wyrok zasądzający alimenty), ugodzie zawartej przed sądem lub innym właściwym organem (np. zawartej przed mediatorem), bądź też ważną umową między stronami dotyczącą alimentów.

Następnie osoba uprawniona do alimentów, która nie otrzymuje ustalonych kwot, musi złożyć do właściwego komornika sądowego wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko zobowiązanemu. Możliwość ubiegania się o to, by wobec dłużnika alimentacyjnego wydano decyzję o uznaniu go za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych uzależniona jest od bezskuteczności egzekucji alimentów przez komornika.

O bezskuteczności egzekucji można mówić wtedy, gdy mimo podjętych przez komornika prób ściągnięcia długu alimentacyjnego w ramach postepowania egzekucyjnego, w ciągu ostatnich dwóch miesięcy, nie udało się odzyskać pełnej sumy zaległych oraz bieżących zobowiązań alimentacyjnych. 

Za bezskuteczną egzekucję uważa się również niemożność wszczęcia lub prowadzenia egzekucji alimentów przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu przebywającemu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności z powodu:

• braku podstawy prawnej do pojęcia czynności zmierzających do wykonania tytułu wykonawczego w miejscu zamieszkania dłużnika,    
• braku możliwości wskazania przez osobę uprawnioną miejsca zamieszkania dłużnika alimentacyjnego za granicą.

W przypadku bezskuteczności egzekucji osoba uprawniona może złożyć do organu właściwego wierzyciela (wójta, burmistrza, czy prezydenta miasta, w zależności od miejsca jej zamieszkania) wniosek o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego. Do wniosku należy dołączyć zaświadczenie organu prowadzącego postępowanie egzekucyjne o bezskuteczności egzekucji zawierające informację o stanie egzekucji, przyczynach jej bezskuteczności oraz o działaniach podejmowanych w celu wyegzekwowania zasądzonych alimentów. W przypadku złożenia wniosku bez takiego zaświadczenia, organ właściwy wierzyciela sam wzywa komornika do przesłania zaświadczenia o bezskuteczności egzekucji zawierającego informację o stanie egzekucji, przyczynach jej bezskuteczności oraz o działaniach podejmowanych w celu wyegzekwowania zasądzonych alimentów. Organ prowadzący postępowanie egzekucyjne jest wówczas zobowiązany do przesłania zaświadczenia w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania.

Następnie po otrzymaniu wniosku o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego, organ właściwy wierzyciela występuje z wnioskiem do organu właściwego dłużnika o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego. Warto jednak pamiętać, że odpowiedni organ uruchamia procedurę z własnej inicjatywy, bez potrzeby składania wniosku przez osobę uprawnioną w przypadku przyznania osobie uprawnionej świadczenia z funduszu alimentacyjnego oraz umieszczenia osoby uprawnionej w pieczy zastępczej.

Po otrzymaniu wniosku, o którym mowa powyżej, organ właściwy dłużnika przeprowadza wywiad alimentacyjny, w celu ustalenia sytuacji rodzinnej, dochodowej i zawodowej dłużnika alimentacyjnego, a także jego stanu zdrowia oraz przyczyn niełożenia na utrzymanie osoby uprawnionej, odbiera od niego oświadczenie majątkowe oraz informuje dłużnika o przekazaniu do biura informacji gospodarczej informacji gospodarczej o zobowiązaniu lub zobowiązaniach dłużnika alimentacyjnego, w razie powstania zaległości za okres dłuższy niż 6 miesięcy.

Dłużnik alimentacyjny jest zobowiązany do złożenia oświadczenia, na temat okoliczności o których mowa powyżej, pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

W przypadku gdy okaże się, że dłużnik alimentacyjny nie może wywiązać się ze swoich zobowiązań z powodu braku zatrudnienia, wówczas organ właściwy dłużnika:

1. zobowiązuje dłużnika alimentacyjnego do zarejestrowania się jako bezrobotny albo jako poszukujący pracy w przypadku braku możliwości zarejestrowania się jako bezrobotny wraz ze wskazaniem nie dłuższego niż 30-dniowy terminu na wykonanie tego zobowiązania,
2. informuje właściwy powiatowy urząd pracy o potrzebie aktywizacji zawodowej dłużnika alimentacyjnego.

Jeżeli dłużnik alimentacyjny uniemożliwia przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego lub odmówił:

1. złożenia oświadczenia majątkowego,
2. zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny albo poszukujący pracy w terminie wyznaczonym przez organ właściwy dłużnika,
3. bez uzasadnionej przyczyny, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, wykonywania prac społecznie użytecznych, prac interwencyjnych, robót publicznych, prac na zasadach robót publicznych albo udziału w szkoleniu, stażu lub przygotowaniu zawodowym dorosłych,

Wówczas organ właściwy dłużnika wszczyna postępowanie dotyczące uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych.

Jeżeli decyzja o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych stanie się ostateczna, wówczas organ właściwy dłużnika:

1. składa wniosek o ściganie za przestępstwo określone w art. 209 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1138, z późn. zm.) oraz
2. po uzyskaniu z centralnej ewidencji kierowców informacji, że dłużnik alimentacyjny posiada uprawnienie do kierowania pojazdami, kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego wraz z odpisem tej decyzji. Na podstawie wniosku starosta wydaje decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy.

Decyzja o zatrzymaniu prawa jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu nie ma charakteru uznaniowego. W sytuacji spełnienia się przesłanek ustawowych organ administracji publicznej obowiązany jest więc do jej wydania.

Ważne! Decyzji o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych nie wydaje się wobec dłużnika alimentacyjnego, który przez okres ostatnich 6 miesięcy wywiązywał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów.

Dłużnik alimentacyjny niezadowolony z decyzji ma prawo złożenia odwołania do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, a następnie skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Może to nastąpić zarówno na etapie uznawania go za uchylającego się od płacenia alimentów, jak i już po otrzymaniu decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy.

W jaki sposób można odzyskać zatrzymane prawo jazdy?

Warto pamiętać, że uchylenie decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy następuje na wniosek organu właściwego dłużnika skierowanego do starosty, gdy:

1. ustanie przyczyna zatrzymania prawa jazdy oraz dłużnik alimentacyjny przez okres ostatnich 6 miesięcy wywiązał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów lub
2. nastąpi utrata statusu dłużnika alimentacyjnego.

Organ właściwy dla dłużnika samodzielnie wystąpi do starosty z wnioskiem o zwrot prawa jazdy. Dłużnik nie będzie musiał samodzielnie składać takiego wniosku. Wówczas zwrot zatrzymanego prawa jazdy następuje przez przekazanie do centralnej ewidencji kierowców informacji o zwrocie tego dokumentu niezwłocznie po uchyleniu decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy. Osoba, której zostanie zwrócone prawo jazdy, nie musi ponownie podchodzić do egzaminu na prawo jazdy.

Jeżeli jesteś osobą uprawnioną do alimentów bądź dłużnikiem alimentacyjnym, zapraszam do bezpośredniego kontaktu z moją kancelarią adwokacką w mieście Poznań. Jako adwokat prowadzę sprawy dotyczące niealimentacji.