Zastępcza kara pozbawienia wolności za niewykonanie kary ograniczenia wolności.

Niejednokrotnie zdarza się, że osoba skazana prawomocnie na karę ograniczenia wolności polegającej na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne nie podejmuje kontaktu z kuratorem zawodowym, ignorując treść orzeczenia. Wiele osób nie zdaje sobie jednak sprawy z konsekwencji wynikających z ignorowania treści wyroku i niepodjęcia w terminie prac społecznie użytecznych. Sytuacja jest prosta do momentu, gdy skazany otrzymuje z sądu zawiadomienie o posiedzeniu w przedmiocie zarządzenia zastępczej kary pozbawienia wolności.

W jakich sytuacjach sąd wydaje takie postanowienie i jak uchronić się przed zarządzeniem wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności – o tym dowiesz się z artykułu.

Kara ograniczenia wolności – na czym polega i jakie są obwiązki skazanego?

Warto na wstępie wyjaśnić, że kara ograniczenia wolności polega na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne albo na potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd. Nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne jest wykonywana w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym. Warto zaznaczyć, że potrącenie wynagrodzenia za pracę może być orzeczone jedynie wobec osoby zatrudnionej, a w okresie, na jaki zostało orzeczone potrącenie, skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy.

Kara ograniczenia wolności trwa najkrócej 1 miesiąc a najdłużej 2 lata i wymierza się ją w miesiącach i latach.

W przypadku kary ograniczenia wolności, polegającej na potrąceniu wynagrodzenia za pracę na wskazany cel społeczny, sąd przesyła odpis orzeczenia zakładowi pracy zatrudniającemu skazanego, podając jednocześnie, na czyją rzecz mają być dokonywane potrącenia i dokąd powinny być wpłacane, a nadto wskazując, z jakich składników wynagrodzenia za pracę i w jaki sposób należy ich dokonywać. Wypłacając następnie wynagrodzenie skazanemu, potrąca się określoną w orzeczeniu część wynagrodzenia i bezzwłocznie przekazuje potrąconą kwotę stosownie do otrzymanych wskazań, zawiadamiając o tym sąd. Koszty związane z przekazywaniem tych kwot odlicza się od dokonywanych potrąceń.

Po uprawomocnieniu się orzeczenia wymierzającego skazanemu karę ograniczenia wolności, w celu wykonania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne sąd przesyła odpis orzeczenia właściwemu sądowemu kuratorowi zawodowemu. Następnie sądowy kurator zawodowy w terminie 7 dni od doręczenia orzeczenia wzywa skazanego oraz poucza go o prawach i obowiązkach oraz konsekwencjach wynikających z uchylania się od odbywania kary, a także określa, po wysłuchaniu skazanego, rodzaj, miejsce i termin rozpoczęcia pracy, o czym niezwłocznie informuje właściwy organ gminy i podmiot, na rzecz którego będzie wykonywana praca.

Warto mieć na uwadze, że obowiązkiem skazanego jest stawiennictwo u właściwego kuratora zawodowego, celem podjęcia wykonywania kary ograniczenia wolności. Ignorowanie wezwań kuratora może bowiem spotkać się z poważnymi konsekwencjami.

W wypadku, gdy skazany nie stawi się na wezwanie lub pouczony o prawach, obowiązkach i konsekwencjach związanych z wykonywaniem nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne oświadczy sądowemu kuratorowi zawodowemu, że nie wyraża zgody na podjęcie pracy, kurator kieruje do sądu wniosek o orzeczenie kary zastępczej. Taki wniosek kurator kieruje również do sądu, gdy skazany nie podejmie pracy w wyznaczonym terminie lub w inny sposób uchyla się od odbywania kary ograniczenia wolności lub wykonania ciążących na nim obowiązków.

Zastępcza kara pozbawienia wolności – czym jest?

W pierwszej kolejności warto podkreślić, że zastępcza kara pozbawienia wolności zarządzana jest na etapie postępowania wykonawczego, tj. po uprawomocnieniu się wyroku karnego, w którym sąd orzekł wobec skazanego karę ograniczenia wolności. Jej celem jest niejako zmotywowanie osób skazanych na karę ograniczenia wolności do jej niezwłocznego wykonania.

Zgodnie z art. 65 k.k.w., w sytuacji gdy skazany uchyla się od odbywania kary ograniczenia wolności, sąd obligatoryjnie zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności. Oznacza to, że sąd zobowiązany jest do podjęcia takiej decyzji. Jedynie w sytuacji, gdy skazany uchyla się od nałożonego na niego w wyroku środka karnego w postaci świadczenia pieniężnego lub innych obowiązków wynikających z orzeczenia, sąd fakultatywnie może zarządzić wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności. Powyższe oznacza, że samo sumienne wykonywanie kary ograniczenia wolności, z zaniechaniem wykonania pozostałych obowiązków wynikających z wyroku, nie uchroni skazanego przed ewentualnym zarządzeniem wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności.

W doktrynie można doszukać się wielu przykładów zachowań, stanowiących podstawę do uznania, że skazany uchyla się od odbywania kary ograniczenia wolności, które uzasadniają zarządzenie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności. Można do nich zaliczyć np.:

• brak stawiennictwa na wezwanie kuratora zawodowego w celu rozpoczęcia prac społecznie użytecznych,
• złożenie oświadczenia o odmowie podjęcia prac społecznie użytecznych,
• niepodjęcie pracy w wyznaczonym terminie,
• nieprzestrzeganie zasad i regulaminu pracy,
• zmiana miejsca stałego pobytu bez zgody sądu,
• rozwiązanie stosunku pracy bez zgody sądu (w przypadku kary polegającej na potrąceniu wynagrodzenia za pracę).

Warto przy tym pamiętać, że jeżeli skazany wykonał część kary ograniczenia wolności, sąd zarządza wówczas wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w wymiarze odpowiadającym karze ograniczenia wolności pozostałej do wykonania, przyjmując, że jeden dzień zastępczej kary pozbawienia wolności jest równoważny dwóm dniom kary ograniczenia wolności.

Sąd wydaje osobne postanowienie w przedmiocie zarządzenia wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności po przeprowadzeniu posiedzenia, w którym ma prawo wziąć udział prokurator, sądowy kurator zawodowy, skazany oraz jego obrońca.

Ważne! Na postanowienie w przedmiocie kary zastępczej przysługuje zażalenie, wniesione w terminie 7 dni od ogłoszenia postanowienia.

Czy istnieje możliwość wstrzymania wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności?

Tak – istnieje taka możliwość. Warto mieć na uwadze, że sąd może w każdym czasie wstrzymać wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w wypadku, gdy skazany oświadczy na piśmie, że podejmie się odbywania kary ograniczenia wolności i podda się rygorom z nią związanym. Wstrzymanie następuje wówczas do czasu wykonania orzeczonej kary ograniczenia wolności. Decyzja sądu w tym zakresie ma jednak charakter fakultatywny, co oznacza, że samo pisemne oświadczenie skazanego nie obliguje sądu do wydania takiej decyzji. Warto więc, oprócz złożenia oświadczenia o podjęciu się odbywania kary ograniczenia wolności, wskazać również uzasadnienie, w którym wyjaśni się przyczyny dotychczasowego uchylania się od obowiązku wykonania kary.

Należy również pamiętać, że jeżeli w przypadku wstrzymania wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności, skazany ponownie uchylać się będzie od odbywania kary ograniczenia wolności, sąd zarządzi obligatoryjnie wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności. Wówczas niedopuszczalne jest ponowne wstrzymanie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności.

Również postanowienie o wstrzymaniu wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności zapada na posiedzeniu, w którym  mają prawo wziąć udział prokurator, sądowy kurator zawodowy, skazany oraz jego obrońca Na postanowienie w przedmiocie wstrzymania i zarządzenia wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności oraz określenia wymiaru pozostałej do odbycia kary przysługuje zażalenie.

Wszelkie wątpliwości w przedmiocie wykonywania kary ograniczenia wolności oraz zastępczej kary pozbawienia wolności pomoże rozwiać adwokat Angelika Rucińska prowadząca Kancelarię Adwokacką w mieście Poznań.