Mały świadek koronny

Niejednokrotnie zdarzało się nam słyszeć określenie danej osoby jako „sześćdziesiona”. Szczególnie często sformułowania tego używają aktualnie nastolatkowie. Jest to określenie popularne w mediach, w szczególności gdy na biegu są głośne, medialne sprawy karne, w których kilka osób jest podejrzanych bądź oskarżonych. Co jednak tak naprawdę kryje się pod tym pojęciem? Jest to nic innego jak określenie instytucji zawartej w Kodeksie karnym, określanej jako „mały świadek koronny”. Z uwagi na jej położenie w kodeksie, tj. w artykule numer 60, potoczna, niekiedy prześmiewcza nazwa, wykorzystywana często np. przez osadzonych, to właśnie wspomniana wyżej „sześćdziesiona”.

O tym, na czym polega instytucja małego świadka koronnego, kto i kiedy może nim zostać oraz jakie są korzyści z bycia małym świadkiem koronnym, dowiesz się z niniejszego artykułu.

Na czym polega instytucja małego świadka koronnego i kiedy można ją stosować?

Zgodnie z art. 60 § 3 k.k., na wniosek prokuratora sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet może warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy współdziałającego z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa, jeżeli ujawni on wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia. To właśnie w tym przepisie opisana została instytucja tzw. małego świadka koronnego. Dotyczy więc ona sytuacji, w której przy popełnieniu danego przestępstwa udział brało kilka osób (co najmniej dwie), a jedna współdziałająca z nimi zdecydowała się ujawnić organom ściągania istotne informacje na temat okoliczności jego popełnienia, a także pozostałych współsprawców. Jest to instytucja, którą sąd obligatoryjnie stosuje, gdy spełnione zostaną ku temu przesłanki. Jej zastosowanie nie należy zatem do swobodnego uznania sądu, a jest jego obowiązkiem, jeżeli jeden ze współsprawców zdecydował się współpracować z Policją czy Prokuraturą i podał im istotne informacje dotyczące popełnionego przez nich przestępstwa np. jego czas, miejsce, dokładny plan działania, dane osobowe innych sprawców, ich adres, dane pokrzywdzonych, ilość np. skradzionych czy ukrytych rzeczy itp.

Z przepisu nie wynika, aby zastosowanie tej instytucji ograniczało się do jakiś konkretnych przestępstw. Sąd po spełnieniu przesłanek stosuje ją więc niezależnie od tego jakie przestępstwo popełniło kilku sprawców. Z przywileju mniejszej kary na podstawie opisanego przepisu mogą zatem skorzystać nawet sprawcy najcięższych zbrodni, jeśli tylko wskażą innych współsprawców i spełnią resztę wymagań przewidzianych w omawianym przepisie. Wymogiem koniecznym jest to, aby współsprawca wszystkie istotne okoliczności ujawnił jeszcze w toku postępowania przygotowawczego (przed organami ścigania jak Policja i Prokurator), a więc przed złożeniem aktu oskarżenia do sądu. Dodatkowo, sprawca nie może po ujawnieniu danych informacji następnie im zaprzeczyć i tym samym podważyć swoją wiarygodność. Wyjaśnienia te muszą być zgodne z prawdą. Co więcej, informacje, których udzielił sprawca organom muszą być „pełne” – niedopuszczalne jest bowiem nadzwyczajne złagodzenie kary wobec sprawcy, który udzielił jedynie wybiórczych, szczątkowych informacji bądź takich, do których organy ścigania dotarły już same i są w ich posiadaniu.

Korzyści z bycia małym świadkiem koronnym

Jak wynika z omawianego przepisu dotyczącego małego świadka koronnego, korzyścią dla osoby, która w tym zakresie zdecyduje się na współpracę z organami ścigania, jest zastosowanie przez sąd nadzwyczajnego złagodzenia kary. Oznacza to, że sąd wymierzy karę poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, karę łagodniejszego rodzaju albo w ogóle odstąpi od wymierzenia kary i orzeknie jedynie środek karny (np. świadczenie pieniężne, pozbawienie praw publicznych, zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej) lub środek kompensacyjny (np. obowiązek naprawienia szkody, nawiązka). Dodatkowo, fakultatywnie (a zatem stosownie do swojego uznania), sąd może nawet warunkowo zawiesić wobec sprawcy wykonywanie kary w sytuacji, gdy ujawnione przez niego informacje były na tyle istotne, że przyczyniły się do całkowitego rozwiązania sprawy, skazania wszystkich współsprawców itp.

Podsumowując – małym świadkiem koronnym może zostać tak naprawdę każdy sprawca przestępstwa, który popełnił je co najmniej z dwoma innymi osobami, a następnie zdecydował się na współpracę z organami ścigania i ujawnił im istotne informacje dotyczące tego przestępstwa, w szczególności wskazał jego pozostałych sprawców. W takim przypadku może on liczyć na nadzwyczajne złagodzenie kary, a niekiedy nawet na warunkowe zawieszenie jej wykonania. Należy pamiętać jednak, że jest to instytucja inna aniżeli popularny „świadek koronny”, o którym często można usłyszeć w mediach czy na różnych filmach i nie należy ich mylić.