Użytkownicy Internetu często czują się anonimowi w sieci, co zachęca ich do okazywania większej śmiałości w pisaniu niepochlebnych komentarzy na temat osób trzecich czy dodawaniu przerobionych zdjęć bądź grafik ośmieszających inne osoby. Powszechnym już zjawiskiem w sieci jest tzw. hejt, polegający m.in. na dodawaniu komentarzy czy treści poniżających inne osoby. Wielu użytkowników internetu czuje się bezkarnie w swoich działaniach, żywiąc przekonanie, że nie spotkają się z konsekwencjami dodawania obraźliwych czy kłamliwych treści.

Czy jednak na pewno jesteśmy anonimowi w sieci? Co może zrobić osoba, która doświadczyła hejtu w internecie? O tym dowiesz się z niniejszego artykułu.

Zniesławienie – czym jest?

Na wstępie warto podkreślić, że zniesławienie jest jednym z przestępstw uregulowanych w rozdziale XXVII Kodeksu karnego. Zgodnie z art. 212 § 1 k.k., kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

Istotą przestępstwa zniesławienia jest więc “pomawianie”. Pomawianie oznacza natomiast oskarżanie, zarzucanie, przypisywanie, posądzanie, podejrzewanie o postępowanie lub właściwości negatywnie rzutujące na ocenę podmiotu, mające charakter poniżający w opinii publicznej, podrywający zaufanie społeczne. Treścią pomówienia z reguły są informacje nieprawdziwe. Zniesławienie, na co wskazuje sama nazwa tego występku, godzi w sławę innego podmiotu, postrzeganą jako jego dobre imię i domniemanie wszelkich cech pozytywnych.

Pamiętać należy, że czynność sprawcza zniesławienia sprowadza się do pomawiania o takie postępowanie (np. popełnienie przestępstwa, prowadzenie niemoralnego trybu życia) lub właściwości (np. alkoholizm, narkomania, zboczenie płciowe, choroba psychiczna), które mogą poniżyć w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego do danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności.

Przez poniżenie w oczach opinii publicznej należy rozumieć każdego rodzaju zdyskredytowanie pokrzywdzonego wśród bliżej nieokreślonego kręgu osób. Skutek ten nie musi jednak nastąpić, gdyż karalne jest już samo stworzenie stanu prawdopodobieństwa jego nastąpienia (chodzi o postępowanie lub właściwości, które „mogą poniżyć”).

Narażenie na poniżenie będzie tu obejmować wszelkie negatywne następstwa na płaszczyźnie ukształtowanej opinii o pokrzywdzonym. Z kolei narażenie osoby pomówionej na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności musi być dokonywana w kontekście wymagań i oczekiwań związanych z zajmowanym przez pomówiony podmiot stanowiskiem (np. prezesa zarządu spółki handlowej), wykonywanym zawodem (np. lekarza, dziennikarza) bądź też rodzajem prowadzonej działalności (np. gospodarczej, społecznej, publicznej).

Chodzi o wszelkie informacje zdatne do odebrania kredytu zaufania, którego udziela społeczeństwo konkretnej osobie ze względu na stanowisko, jakie zajmuje, zawód lub działalność, które wykonuje lub ma wykonywać. Nie muszą one dotyczyć wyłącznie sfery etycznej, lecz mogą się odnosić do wiedzy, fachowości, doświadczenia, sposobu życia, a nawet do właściwości fizycznych, jeżeli mają znaczenie dla należytego wykonywania funkcji.

Zniesławienie w internecie – czy jest możliwe?

Znając już znamiona przestępstwa zniesławienia można się zastanawiać, czy czynu takiego można dopuścić się również przez internet. Na to pytanie należy udzielić odpowiedzi twierdzącej – zniesławienie w Internecie również jest przestępstwem. Warto zaznaczyć, że zgodnie z art. 212 § 2 k.k. jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 (zniesławienia) za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Elementem kwalifikującym przestępstwo jest fakt działania sprawcy „za pomocą środków masowego komunikowania”. Określenie enumeratywnego katalogu środków masowego komunikowania nie jest możliwe, głównie z racji stałego postępu technicznego. Będą nimi środki publicznego przekazywania informacji, takie jak prasa, radio, telewizja, publikacje książkowe, nagrania elektroniczne czy właśnie Internet. Do zniesławienia może więc dojść np. na Facebooku, Tweeterze, Instagramie, Tiktoku czy innych portalach internetowych.

Przykładowo przestępstwo zniesławienia można popełnić poprzez zamieszczenie artykułu w internecie, postu na portalu społecznościowym, komentarza pod postem czy artykułem, filmu video czy ośmieszającego zdjęcia. Nie jest przy tym konieczne, by wypowiedzi sprawcy były wulgarne – wystarczające jest bowiem, aby treści umieszczone w internecie mogły poniżyć inną osobę w opinii publicznej lub narazić ją na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności.

Zniesławienie w internecie – jak udowodnić?

Warto pamiętać, że ściganie przestępstwa zniesławienia odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Oznacza to, że osoba, która została zniesławiona może złożyć do Sądu prywatny akt oskarżenia przeciwko konkretnemu sprawcy. Nie jest to rzeczą trudną w przypadku, gdy znamy z imienia i nazwiska osobę, która dopuściła się popełnienia czynu zabronionego. Wówczas do aktu oskarżenia należy dołączyć zrzuty ekranu zniesławiających treści, w taki sposób, aby widoczny był ich autor oraz data i godzina publikacji.

Takich sytuacji jest jednak niewiele. Zazwyczaj sprawcy przestępstwa zniesławienia posługują się w sieci jedynie tzw. nickiem, nie udostępniając swoich danych osobowych. W jaki sposób pokrzywdzony ma więc ustalić dane sprawcy czynu, by złożyć akt oskarżenia do sądu? Z pomocą przychodzą tutaj przepisy kodeksu postępowania karnego. W sytuacji, gdy sprawca przestępstwa działa anonimowo, pokrzywdzony może zwrócić się o pomoc na Policję.

Organy ścigania mają bowiem możliwość żądania od administratora danych osobowych ujawnienia adresu IP urządzenia, z którego zamieszczono zniesławiające treści, a następnie ustalenia użytkownika tego adresu IP. Warto więc pamiętać, że nawet w internecie nikt nie jest anonimowy, a organy ścigania wyposażone są obecnie w takie narzędzia, które umożliwiają pozyskanie danych praktycznie każdej osoby, która jest aktywna w sieci.

Co grozi za zniesławienie w Internecie?

W przypadku, gdy sprawca dopuszcza się zniesławienia za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Ustawodawca przewiduje surowszą sankcję karną za przestępstwo popełnienie m.in. przez internet z uwagi na większą jego społeczną szkodliwość. Ponadto w razie skazania za przestępstwo zniesławienia sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.

Podsumowując, zniesławienie w internecie może przyjąć różnego rodzaju formy – od krzywdzących komentarzy, po obraźliwe nagrania czy upokarzające grafiki. Warto zapamiętać, że nikt tak naprawdę nie jest w pełni anonimowy w sieci, a organy ścigania dysponują narzędziami, które pozwalają na ustalenie każdej osoby aktywnej w internecie. Jeżeli jesteś ofiarą przestępstwa zniesławienia albo postawiono Ci zarzut popełnienia w/w przestępstwa, zapraszam do bezpośredniego kontaktu z moją kancelarią adwokacką w mieście Poznań. Jako adwokat prowadzę sprawy karne w tym m.in. o czyn z art. 212 k.k.