Subsydiarny akt oskarżenia

W polskiej procedurze karnej występują dwa przypadki, w których możemy sami złożyć akt oskarżenia do Sądu, a nie jak standardowo – za pośrednictwem Prokuratury czy Policji. Jeden z nich to prywatny akt oskarżenia, o którym pisaliśmy w artykule TUTAJ. Drugim z takich przypadków – o którym nadal niewiele osób wie, jest tzw. subsydiarny akt oskarżenia. Z instytucji tej możemy skorzystać w sytuacji, w której Prokuratura lub Policja co najmniej dwukrotnie odmawiają wszczęcia śledztwa/dochodzenia bądź umarzają je. Jest to zatem instrument ochronny dla pokrzywdzonego w sytuacji, w której z różnych przyczyn nie może otrzymać pomocy u organów ścigania.

O tym czym jest subsydiarny akt oskarżenia, co powinien zawierać oraz kiedy można go złożyć, dowiesz się z niniejszego artykułu.

Czym jest subsydiarny akt oskarżenia?

Subsydiarny akt oskarżenia jest pismem procesowym wnoszonym do właściwego Sądu, w którym sam pokrzywdzony przestępstwem – tak jak organy ścigania (Prokuratura albo Policja) – może oskarżyć daną osobę o popełnienie przestępstwa. Jest to jednak pismo szczególnego rodzaju. Nie można bowiem w każdym przypadku, kiedy popełniono przestępstwo, od razu „iść” z tym do Sądu. W pierwszej kolejności zawsze zawiadomienie o przestępstwie należy złożyć na Policję czy bezpośrednio do Prokuratury. Dopiero w sytuacji, w której dwukrotnie odmówią oni wszczęcia śledztwa/dochodzenia albo po jego prowadzeniu umorzą je, bo nie znaleźli podstaw do wniesienia aktu oskarżenia do Sądu, pokrzywdzony będzie miał możliwość samodzielnego wystąpienia do Sądu z aktem oskarżenia.

Kiedy można wnieść do Sądu subsydiarny akt oskarżenia?

Subsydiarny akt oskarżenia został określony w art. 55 i art. 330 k.p.k. Procedura jego wnoszenia wygląda następująco:

1. Zawiadomienie o przestępstwie.
2. Wydanie przez organ ścigania postanowienia o odmowie wszczęcia śledztwa/dochodzenia.
3. Wniesienie przez pokrzywdzonego do Sądu zażalenia na powyższe postanowienie.
4. Uchylenie postanowienia przez Sąd.
5. Ponowne prowadzenie sprawy przez organy ścigania (zgodnie z wytycznymi Sądu).
6. Ponowne wydanie przez organ ścigania postanowienia o odmowie wszczęcia śledztwa/dochodzenia.
7. Ponowne wniesienie przez pokrzywdzonego zażalenia do prokuratora nadrzędnego.
8. Utrzymanie przez prokuratora nadrzędnego w mocy postanowienia o odmowie wszczęcia śledztwa/dochodzenia.
9. Wniesienie przez pokrzywdzonego subsydiarnego aktu oskarżenia do właściwego Sądu.

Co ważne, wszystkie te kroki muszą być spełnione. Żaden punkt nie może zostać pominięty, bo inaczej nie będzie podstaw formalnych do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia. Jak widać jest to długa i skomplikowana procedura, a zatem w praktyce jeszcze niezbyt często stosowana.

Subsydiarny akt oskarżenia – jak go napisać?

Na początku należy wskazać na pewne dodatkowe „utrudnienie” co do możliwości wniesienia do Sądu subsydiarnego aktu oskarżenia. Pismo to jest obarczone tzw. przymusem adwokacko-radcowskim. Oznacza to, że nie możemy go wnieść do Sądu sami. Subsydiarny akt oskarżenia musi być stworzony i podpisany przez adwokata lub radcę prawnego. Inaczej zostanie on nam zwrócony. Dodatkowo subsydiarny akt oskarżenia, podobnie jak prywatny, podlega opłacie 300 zł.

Poza tym w akcie powinno zostać wskazane przede wszystkim:

• oznaczenie Sądu, do którego składany jest akt,
• dane oskarżonego (imię, nazwisko, adres, e-mail);
• określenie zarzucanego oskarżonemu czynu;
• wskazanie dowodów na poparcie oskarżenia.

W subsydiarnym akcie oskarżenia pokrzywdzony musi w sposób należyty udowodnić, że do przestępstwa rzeczywiście doszło. W tym celu załączamy do pisma wszystkie dowody popełnionego przestępstwa, np. zdjęcia, nagrania, wydruki rozmów, zeznania świadków itp.

Termin na złożenie subsydiarnego aktu oskarżenia

Kolejnym formalnym aspektem subsydiarnego aktu oskarżenia o którym należy pamiętać jest kwestia terminu na jego wniesienie. Po otrzymaniu postanowienia prokuratora nadrzędnego o utrzymaniu przez niego w mocy postanowienia o odmowie wszczęcia śledztwa/dochodzenia, mamy na to miesiąc.

Podsumowując, warto pamiętać, że nie zawsze odmowa organów ścigania co do prowadzenia śledztwa/dochodzenia w sprawie zgłoszonego przez nas przestępstwa oznacza, że jego sprawca pozostanie bezkarny. W sytuacji spełnienia wyżej omówionych przesłanek, możliwe jest, że sam pokrzywdzony wniesie do Sądu akt oskarżenia. Musi to jednak zrobić z pomocą adwokata lub radcy prawnego. Dodatkowo należy pamiętać o uiszczeniu opłat od subsydiarnego aktu oskarżenia i dołączenia do niego wszystkich dowodów wskazujących na popełnienie zarzucanego przez nas przestępstwa. Dlatego w sytuacji, gdy zostaliśmy pokrzywdzeni przestępstwem, a organy ścigania dwukrotnie odmówiły wszczęcia w tym przedmiocie śledztwa/dochodzenia bądź dwukrotnie je umorzyły, warto zwrócić się do profesjonalnego pełnomocnika, który udzieli fachowej porady prawnej i pomoże sporządzić subsydiarny akt oskarżenia.