Koszty sądowe w sprawach cywilnych po nowelizacji z dnia 04 lipca 2019 roku

Ustawa z dnia 4 lipca 2019 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2019.1469) wprowadziła szereg zmian nie tylko w zakresie procedury cywilnej, ale również w kwestii kosztów i opłat sądowych w sprawach cywilnych. Nowelizacja ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych stanowiła pierwszą od kilkunastu lat tak dużą rewolucję w przepisach regulujących m.in. wysokość opłaty od pozwu i innych pism w sprawach cywilnych. W niniejszym artykule omówione zostaną najważniejsze zmiany, które zostały wprowadzone do w/w ustawy, tj. zmiany w zakresie wysokości opłaty stosunkowej, wysokości opłat w postępowaniu pojednawczym oraz w postępowaniu nieprocesowym, a także w zakresie opłaty kancelaryjnej czy wniosku o uzasadnienie orzeczenia.

Wysokość opłaty stosunkowej.

W ustawie z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wymieniono rodzaje opłat występujące w sprawach cywilnych. Zgodnie z art. 11 ustawy opłata jest stała, stosunkowa albo podstawowa.

W art. 13 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych uregulowano kwestie, związane ze sposobem ustalania wysokości opłaty stosunkowej, pobieranej w sprawach o prawa majątkowe. Przykładowo opłacie stosunkowej podlegają takie pisma, jak pozew, pozew wzajemny, apelacja czy zażalenie.

Przed nowelizacją opłata stosunkowa wynosiła 5% wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 100 000 złotych.

Przykład: wartość przedmiotu sporu w sprawie o zapłatę wynosiła 10.000,00 zł. Opłata od pozwu stanowiła wówczas kwotę 500,00 zł (5% z 10.000,00 zł).

Art. 13 został jednak zmieniony przez art. 4 pkt 5 ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Po nowelizacji ustawodawca zrezygnował z dotychczasowego sposobu obliczania wysokości opłaty stosunkowej jako procentu od wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, wprowadzając przedziały kwotowe, dla których obowiązywać będzie ta sama opłata. Zgodnie ze znowelizowanym art. 13 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, w sprawach o prawa majątkowe pobiera się od pisma opłatę stałą ustaloną według wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej:

1. do 500 złotych – w kwocie 30 złotych;
2. ponad 500 złotych do 1500 złotych – w kwocie 100 złotych;
3. ponad 1500 złotych do 4000 złotych – w kwocie 200 złotych;
4. ponad 4000 złotych do 7500 złotych – w kwocie 400 złotych;
5. ponad 7500 złotych do 10 000 złotych – w kwocie 500 złotych;
6. ponad 10 000 złotych do 15 000 złotych – w kwocie 750 złotych;
7. ponad 15 000 złotych do 20 000 złotych – w kwocie 1000 złotych.

Warto jednak pamiętać, że w sprawach o prawa majątkowe przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia ponad 20 000 złotych pobiera się od pisma opłatę stosunkową wynoszącą 5% tej wartości, nie więcej jednak niż 200 000 złotych. Ustawodawca pozostawił więc dotychczasowy sposób określania wysokości opłaty stosunkowej w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia przekracza kwotę 20.000,00 zł.

Nowelizacja ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych doprowadziła do ujednolicenia opłat od pozwu i zrezygnowania z ich różnicowania w zależności od tego czy pozew wnoszony jest w postępowaniu zwyczajnym czy uproszczonym. Dotychczas w art. 28 ustawy określony był wymiar opłaty stałej od pozwu w postępowaniu uproszczonym. Przed nowelizacją w sprawie podlegającej rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym pobierało się opłatę stałą od pozwu, przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu umowy, a od apelacji, przy wartości przedmiotu zaskarżenia:

1. do 2000 złotych – 30 złotych;
2. ponad 2000 złotych do 5000 złotych – 100 złotych;
3. ponad 5000 złotych do 7500 złotych – 250 złotych;
4. ponad 7500 złotych – 300 złotych.

Ustawodawca zrezygnował jednak z różnicowania opłat w tych postępowaniach, co doprowadziło do uchylenia art. 28 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. W związku z tym od 21 sierpnia 2019 roku obowiązują jednakowe reguły obliczania wysokości opłaty stosunkowej zarówno w postępowaniu zwyczajnym, jak i uproszczonym (wynikające z art. 13 ustawy).

Zmiany wysokości opłat w postępowaniu pojednawczym.

Istotną zmianą jaka została wprowadzona w związku z nowelizacją ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jest również wysokość opłaty od wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. Dotychczas instytucja ta była chętnie wykorzystywana w praktyce a to z uwagi na niewielką opłatę, jaka wiązała się z wniesieniem stosownego wniosku do sądu. Przed nowelizacją wysokość opłaty od wniosku o przeprowadzenie postępowania pojednawczego w sprawach o prawa majątkowe, gdy wartość przedmiotu sporu nie przekraczała 10 000 złotych wynosiła jedynie 40,00 zł (w sprawach powyżej 10.000,00 zł- opłata wynosiła 300,00 zł). Po nowelizacji opłaty w sprawach pojednawczych znacznie wzrosły, co doprowadziło do znacznego spadku liczby wniosków o zawezwanie do próby ugodowej. Zgodnie z treścią art. 19 ust. 3 pkt 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w obecnym brzmieniu, od wniosku o zawezwanie do próby ugodowej pobiera się piątą część opłaty od pozwu.

Przykładowo przy maksymalnej opłacie od pozwu (200.000,00 zł) będzie to kwota 40.000,00 zł, nie jak dotychczas 300 zł.

Zmiana wysokości opłaty w postępowaniu nieprocesowym.

Nowelizacja ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wprowadziła również wyższe opłaty od wniosku o wszczęcie postępowania nieprocesowego. Dotychczas w takich sprawach jak uregulowanie kontaktów z dzieckiem czy powierzenie wykonywania władzy rodzicielskiej nad małoletnim wysokość opłaty sądowej od wniosku była stała i wynosiła 40,00 zł. Po zmianach dokonanych ustawą z dnia 4 lipca 2019 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw opłata od wniosku o wszczęcie postępowania nieprocesowego wynosi 100,00 zł, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Po nowelizacji wzrosła również opłata od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. Dotychczas wynosiła 50,00 zł, natomiast od 21 sierpnia 2019 roku wzrosła do 100,00 zł.

Droższe stało się również złożenie wniosku o:

1. założenie księgi wieczystej;
2. połączenie nieruchomości w jednej księdze wieczystej, która jest już prowadzona, niezależnie od liczby łączonych nieruchomości;
3. odłączenie nieruchomości lub jej części;
4. sprostowanie działu I-O;
5. wpis ostrzeżenia o niezgodności stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.
   Obecnie złożenie takiego wniosku wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty w wysokości 100,00 zł (przed nowelizacją 60,00 zł).

Opłata od wniosku o uzasadnienie i rozszerzenie powództwa.

Ustawą z dnia 4 lipca 2019 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw wprowadzono do ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych art. 25b, zgodnie z którym opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od wniosku o doręczenie orzeczenia albo zarządzenia z uzasadnieniem zgłoszonego w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia albo doręczenia tego orzeczenia albo zarządzenia. Dotychczas wniosek ten był nieodpłatny.

Również od pisma zawierającego oświadczenie o rozszerzeniu powództwa lub jego zmianie w sposób powodujący wzrost wartości przedmiotu sporu pobiera się obecnie dodatkową opłatę. W przypadku rozszerzenia powództwa lub jego zmiany w sposób powodujący wzrost wartości przedmiotu sporu należy się opłata w wysokości różnicy między opłatą należną od powództwa rozszerzonego lub zmienionego a opłatą należną sprzed rozszerzenia lub zmiany.

Opłata od wniosku o wezwanie świadka.

Kolejną nową opłatą, jaka pojawiła się po wejściu w życie nowelizacji z dnia 04 lipca 2019 roku jest opłata od wniosku o wezwanie na rozprawę świadka, biegłego lub strony w postępowaniu gospodarczym. Zgodnie z treścią art. 34a ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, opłatę stałą w kwocie 100 złotych od każdej osoby, której wniosek dotyczy, pobiera się od wniosku o wezwanie na rozprawę świadka, biegłego lub strony, jeżeli wniosek został złożony po zatwierdzeniu planu rozprawy.

Zmiany w wysokości opłaty kancelaryjnej.

Nowelizacja ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych doprowadziła również do wzrostu opłaty kancelaryjnej. Dotychczas od wniosku o wydanie na podstawie akt:

1. poświadczonego odpisu, wypisu lub wyciągu,
2. odpisu orzeczenia ze stwierdzeniem prawomocności,
3. odpisu orzeczenia ze stwierdzeniem wykonalności,
4. zaświadczenia

pobierało się opłatę w kwocie 6,00 zł za każdą rozpoczętą stronicę wydanego dokumentu. Po wprowadzeniu zmian za każde rozpoczęte 10 stron wydanego dokumentu pobiera się opłatę w kwocie 20 złotych.

Wejście w życie znowelizowanych przepisów.

Pamiętać należy, że znaczna część zmian, wprowadzonych ustawą z dnia 4 lipca 2019 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw weszła w życie w dniu 7 listopada 2019 roku, jednak dla niektórych przepisów, w tym tych, które zmieniają opłaty sądowe w sprawach cywilnych, ustawodawca przewidział krótszy, bo 14-dniowy okres vacatio legis, co oznacza, że zaczęły one obowiązywać już od 21 sierpnia 2019 roku.

Analiza znowelizowanych przepisów ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych pokazuje, że znaczna część opłat sądowych uległa zmianie. Jeżeli chcesz wiedzieć, w jakiej wysokości będziesz musiał obecnie uiścić opłatę od pisma w swojej sprawie, zapraszam do kontaktu z adwokat Angeliką Rucińską, która udzieli Ci fachowej porady i pomocy prawnej, zapewniającej należytą ochronę Twoich interesów.