Jak wspierać dziecko po rozstaniu rodziców?

Rozwód to nie tylko oficjalny proces prowadzony na podstawie przepisów prawa przed sądem, ale w większości przypadków rewolucja w dotychczasowym życiu całej rodziny. Wpływa on nie tylko bezpośrednio na małżonków, ale także na ich dzieci, które dotychczas wychowując się w pełnej rodzinie, postawione zostały przed trudną sytuacją, kiedy najczęściej zamieszkują na stałe z jednym rodzicem, a drugiego regularnie odwiedzają.

Rozstanie rodziców jest zatem dla dziecka sytuacją trudną i stresującą, szczególnie jeżeli rozwód przebiega w atmosferze silnego skonfliktowania małżonków. W związku z tym bardzo ważne jest, aby w całym ferworze postępowania sądowego pamiętać także o dzieciach i zadbać o ich bezpieczeństwo, przede wszystkim psychiczne.

O tym jak wspierać dziecko po rozstaniu rodziców i jakie środki można podjąć, aby zapewnić mu pomoc w takiej sytuacji dowiesz się z niniejszego artykułu.

Przygotowanie dziecka do rozwodu

Co do zasady decyzja o rozwodzie nie jest decyzją pochopną, podejmowaną z dnia na dzień. Rozpad małżeństwa na jego wszystkich trzech płaszczyznach, tj. fizycznej, gospodarczej i duchowej to długotrwały proces, który trwa miesiącami, a najczęściej nawet latami.

W związku z tym decyzja o rozstaniu, niezależnie czy podjęta zgodnie przez oboje małżonków czy tylko przez jednego z nich, jest rozważana przez dłuższy okres.

Dlatego też bardzo często można i zaleca się przygotować do tej decyzji także dziecko i uprzedzić go o niej jeszcze przed faktycznym rozstaniem i np. wyprowadzką jednego z małżonków. Wobec tego również bardzo istotne jest, aby przedstawić dziecku sytuację małżonków i istniejącego w związku kryzysu, jednak zawsze zrobić to należy dobierając środki odpowiednie do wieku dziecka, stopniu rozwoju oraz jego możliwości poznawczych. Co istotne, o rozstaniu najlepiej poinformować dziecko wspólnie z drugim rodzicem, aby uniknąć sytuacji, w której dziecko odniesie wrażenie jakoby traciło bezpowrotnie jednego z rodziców. Celem takiej rozmowy „przygotowawczej” jest przede wszystkim to, ażeby dziecko zrozumiało jak najlepiej decyzję podjętą przez swoich rodziców i nie poczuło się winne rozpadowi związku czy nie wzięło na siebie odpowiedzialności za to niepowodzenie i kryzys w rodzinie.

Wsparcie dziecka w trakcie trwania rozwodu

Przede wszystkim ważne jest, aby zawsze zapewnić dziecku możliwość rozmowy z kimś bliskim dla niego, kimś komu ufa, o całej trudnej sytuacji. Jest to o tyle istotne, że niekiedy dziecko wstydzi się rozmawiać o tym bezpośrednio z rodzicami, a zwierzenie się innej osobie może być naprawdę bardzo pomocne. Ważne też, ażeby sami rodzice nie próbowali obarczać dziecka swoimi problemami w związku z rozwodem, a już tym bardziej nie próbowali wciągać go w konflikt z małżonkiem.

Najgorszym co można zrobić w tej sytuacji jest próba wpływania na dziecko i nastawiania go przeciwko jednemu z rodziców, co niestety często ma miejsce w przypadku, w którym rodzice rozstają się w konflikcie. Kolejną istotną kwestią jest to, aby cały czas budować w dziecku przekonanie, że rozstanie rodziców w żaden sposób nie wpływa na sytuację między nimi a dzieckiem. Dziecko musi ciągle być w poczuciu, że niezależnie od rozwodu, jest dla swoich rodziców najważniejsze i zawsze będzie miało zapewniony nieograniczony kontakt z każdym z nich.

Z uwagi na to, że proces rozstania i formalnego rozwodu trwa bardzo długo, niekiedy nawet latami, stan dziecka i jego stopień rozwoju będzie się zmieniał. Trzeba go zatem monitorować regularnie i dopasowywać środki wsparcia zależnie od potrzeb małoletniego. Jeżeli wymaga tego sytuacja warto zapisać dziecko do psychologa, czy nawet psychoterapeuty.

Taka terapia może być bardzo pomocna i przede wszystkim jest ona w stanie zapobiec negatywnym skutkom w psychice dziecka, które mogłyby wystąpić nawet po latach, w szczególności w dorosłym życiu.

Warto także poinformować wychowawcę czy pedagoga szkolnego o zaistniałej sytuacji. Obserwują oni bowiem dziecko w przedszkolu/szkole przez większą część dnia, a znając jego sytuację rodzinną będą bardziej uważni na jego zachowanie czy stan psychiczny.

Wsparcie dziecka po rozwodzie

Najważniejsze, aby po rozwodzie, a zatem oficjalnym i definitywnym rozstaniu, w szczególności, jeśli jeden z rodziców wejdzie w nowy związek i założy nową rodzinę, w żaden sposób nie odtrącać dziecka. Regularne kontakty z nim, spotkania, poświęcanie mu tyle samo uwagi, ile wtedy, gdy małżonkowie jeszcze byli razem i razem mieszkali. Dziecko nie może odczuć, że przez rozwód zostało odtrącone i „rodzice go mniej kochają”. Wszystkie zabiegi wspierające dziecko po rozstaniu rodziców powinny w efekcie sprawić, że dziecko zaakceptuje zmiany i nie wpłyną one na niego negatywnie, tzn. będzie potrafiło odnaleźć się z nowej rzeczywistości. Osiągnięcie tego celu nastąpi, kiedy rodzice będą w pełni świadomi powagi sytuacji i tego jak rozwód wpływa na dzieci. Tym samym muszą być wyczuleni na wszystkie sygnały, które jakkolwiek mogłyby świadczyć o trudnościach dziecka w przechodzeniu przez rozwód rodziców.

Jeśli natomiast chodzi o aspekty prawne ważne, aby uregulować te kontakty w sposób formalny i jak najbardziej stały oraz regularny. Pozwoli to przede wszystkim stworzyć dla dziecka bezpieczną sytuację. Harmonogram spotkań, nocowań u każdego z rodziców itp. zapewni poczucie stabilności, które dla małoletnich jest szczególnie istotne. Jeśli rodzice nie są skonfliktowani mogą sami ustalić taki harmonogram, np. w formie umowy czy ugody. Jeśli jednak kłócą się i nie mogą dojść do porozumienia co do tego u kogo i kiedy ma przebywać dziecko, najlepiej przeprowadzić sadową sprawę o ustalenie kontaktów. O tym jak to zrobić pisaliśmy w jednym z poprzednich artykułów TUTAJ (https://rucinska-adwokat.pl/rozwody-i-sprawy-rodzinne/kontakty-z-dzieckiem/).

Możliwość orzeczenia rozwodu a dobro dziecka

Na marginesie warto wspomnieć też o kwestiach formalnych związanych z możliwością orzeczenia przez sąd rozwodu, gdy małżonkowie posiadają wspólne małoletnie dzieci. Z uwagi na ich dobro, w przepisach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego została przewidziana tzw. przesłanka negatywna, która, jeśli wystąpi, sąd nie będzie mógł orzec rozwodu. Zgodnie z art. 56 § 2 k.r.o. nawet pomimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżonków, rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci stron. Oznacza to, że sąd odstąpi od orzeczenia rozwodu, jeśli wiązałby się on dla dzieci m.in. ze zbyt dużą traumą psychiczną czy zagrożeniem dla ich prawidłowego rozwoju.

Podsumowując, wsparcie dziecka jest ważne na każdym etapie rozstania rodziców. Nie tylko w trakcie postępowania rozwodowego, ale jeszcze przed formalnym rozstaniem, czyli wyprowadzką małżonków. Najważniejsze jest jednak wsparcie już po rozwodzie, kiedy dziecko musi dostosować się do zupełnie nowej i nieznanej mu rzeczywistości. Priorytetem dla rodziców powinno być stworzenie dla dziecka takiej sytuacji, w której pomimo ich rozstania nie będzie czuło się w żaden sposób odtrącone i „mniej kochane” przez rodziców oraz nie będzie obwiniać się za rozpad małżeństwa swoich rodziców.