Kontakty dziecka z osobami bliskimi – kto i jak może starać się o ich uregulowanie?

Rozstanie rodziców to trudny czas nie tylko dla nich samych, ale przede wszystkim dla dziecka. Często w sytuacji mocnego skonfliktowania rodziców, podejmują oni zabiegi w celu izolacji dziecka od rodziny drugiej strony bądź ograniczenia kontaktów z nią w jak największym stopniu. Wtedy często pojawia się pytanie o utrzymywanie relacji z osobami bliskimi, innymi niż rodzice – dziadkami, rodzeństwem, a nawet macochą czy ojczymem.

Czy jest taki obowiązek bądź możliwość prawnego ich uregulowania? Prawo polskie stoi na straży dobra dziecka, zapewniając mu możliwość utrzymywania kontaktów z tymi, którzy odgrywają ważną rolę w jego życiu. Co więcej, w określonych sytuacjach, to właśnie te osoby mogą wystąpić do sądu o uregulowanie kontaktów z dzieckiem.

O tym kto i w jaki sposób może starać się o sądowe uregulowanie tych relacji, dowiesz się z niniejszego artykułu.

Kto może starać się o uregulowanie kontaktów z dzieckiem w sądzie?

Prawo do kontaktów z dzieckiem przysługuje przede wszystkim jego rodzicom. Jest to ich podstawowe prawo i obowiązek, wynikający z władzy rodzicielskiej. Co jednak w sytuacji, gdy więzi z dzieckiem chce utrzymywać inna bliska osoba, a rodzice nie wyrażają na to zgody lub występują trudności w ustaleniu tych kontaktów?

Polskie prawo przewiduje możliwość ubiegania się o uregulowanie kontaktów z dzieckiem także przez osoby inne niż rodzice, jeśli przemawia za tym dobro dziecka. Przede wszystkim dotyczy to dziadków. Dziadkowie często odgrywają kluczową rolę w wychowaniu wnuków, wspierają ich emocjonalnie i finansowo. W przypadku rozpadu związku rodziców, kontakty
z dziadkami mogą zostać ograniczone lub całkowicie uniemożliwione, co negatywnie wpływa na dobro dziecka. Więcej o tej kwestii pisaliśmy w artykule pt. „Prawo do kontaktu dziadków z wnukami”.

Poza dziadkami, o uregulowanie kontaktów z dzieckiem mogą ubiegać się również inne bliskie osoby, które przez dłuższy czas faktycznie opiekowały się dzieckiem lub miały z nim stały kontakt, np. rodzeństwo, macocha, ojczym, czy nawet osoby spokrewnione w dalszej linii, jeśli udowodnią, że utrzymywanie tych relacji jest w interesie dziecka. Ważne jest, aby wykazać istnienie więzi emocjonalnej i faktycznej oraz trwałej relacji z dzieckiem. W przepisach nie jest zatem enumeratywnie wymieniony krąg takich osób. Wszystko będzie zależeć od okoliczności konkretnej sprawy i relacji danej osoby z dzieckiem.

Jak uregulować kontakty z dziećmi w sądzie – procedura krok po kroku

Jeżeli polubowne ustalenie kontaktów z dzieckiem nie jest możliwe, konieczne staje się wystąpienie na drogę sądową. W tym celu konieczne jest złożenie wniosku o uregulowanie kontaktów z dzieckiem do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka. Wniosek powinien zawierać:

• dane wnioskodawcy i uczestników postępowania (rodziców dziecka) – konieczne jest wskazanie imienia i nazwiska wnioskodawców, ich adresów zamieszkania, nr PESEL, a także danych identyfikujących uczestników postępowania (w przypadku, gdy wnioskodawców reprezentuje pełnomocnik również jego imię i nazwisko oraz adres zamieszkania lub siedziby),
• określenie żądania – wskazanie sposobu uregulowania kontaktów, np. konkretne dni, godziny, miejsca,
• uzasadnienie – we wniosku o ustalenie kontaktów z dzieckiem niezbędne jest wskazanie konkretnych okoliczności faktycznych, które popierają nasze żądanie oraz przedstawienie dowodów, za pośrednictwem których owe fakty możemy wykazać (domagając się uregulowania kontaktów z dzieckiem warto przedstawić sądowi, jak dotychczas wyglądały spotkania z nim, jakie więzi łączą dziecko z wnioskodawcami, jak często dochodziło do kontaktów, z jakiej przyczyny doszło do ograniczenia kontaktów z dzieckiem itp. oraz wskazać dowód na poparcie tych twierdzeń, np. zdjęcia z dzieckiem w różnych sytuacjach życiowych, zeznania świadków potwierdzające częstotliwość spotkań, czy więź dziecka z dziadkami, rodzeństwem, ciocią czy wujkiem).

Do wniosku należy dołączyć odpis aktu urodzenia dziecka oraz dowód uiszczenia opłaty sądowej w wysokości 100 zł.

W postępowaniu zainicjowanym takim wnioskiem Sąd będzie dążył do ustalenia, czy utrzymywanie kontaktów przez wnioskodawcę z dzieckiem jest zgodne z jego dobrem. W tym celu może przesłuchać strony, świadków, a w uzasadnionych przypadkach powołać biegłego psychologa lub zawnioskować o przeprowadzenie wywiadu środowiskowego. Sąd może również podjąć próbę ugodowego rozwiązania sporu w ramach mediacji.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd wyda postanowienie w sprawie uregulowania kontaktów, w którym szczegółowo określi sposób, miejsce i czas kontaktów, np. poprzez wskazanie konkretnych dni tygodnia, weekendów, świąt, ferii, a także możliwość kontaktu telefonicznego czy internetowego.

Prawomocne orzeczenie sądu jest wiążące dla stron. W przypadku naruszenia postanowienia, strona uprawniona może wystąpić o egzekucję kontaktów.

Powyższa procedura szczegółowiej opisana została przez nas w artykule na temat kontaktów z dziećmi.

Podsumowując, uregulowanie kontaktów dziecka z osobami bliskimi, innymi niż rodzice, jest ważnym aspektem dbałości o jego dobro. Prawo polskie, kierując się przede wszystkim interesem dziecka, umożliwia dziadkom, rodzeństwu oraz innym osobom bliskim ubieganie się o sądowe ustalenie tych relacji. Proces ten wymaga starannego przygotowania wniosku i przedstawienia argumentacji, która przekona sąd o konieczności utrzymywania więzi z dzieckiem.

Jeśli masz wątpliwości lub potrzebujesz pomocy w tej skomplikowanej procedurze, zachęcamy do kontaktu z adwokat Angeliką Rucińska, doświadczoną w sprawach rodzinnych.