Średni i lekki uszczerbek na zdrowiu

Życie i zdrowie ludzkie, jako najcenniejsze wartości dla człowieka, są chronione na wielu płaszczyznach prawnych, w tym karnej i cywilnej. Ochrona prawna na gruncie prawa karnego została zawarta w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks karny, w rozdziale XIX dotyczącego Przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu, jak również w rozdziale XXVII regulującego odpowiedzialność za popełnienie Przestępstw przeciwko czci i nietykalności cielesnej (m.in. art. 217 k.k.).

W dzisiejszym artykule zostanie omówiona kwestia dokonania przez sprawcę na szkodę pokrzywdzonego przestępstwa z art. 157 k.k., tj. średniego i lekkiego uszczerbku na jego zdrowiu oraz pociągnięcia sprawcy z tego tytułu do odpowiedzialności karnej.

Średni i lekki uszczerbek na zdrowiu – STRONA PRZEDMIOTOWA

Zgodnie z treścią art. 157 § 1 k.k., kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 § 1, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Zanim przejdziemy do szczegółowej analizy znamion omawianego czynu zabronionego, na uwagę zasługują dwie zasadnicze kwestie.

Po pierwsze, przestępstwo z art. 157 k.k. ma charakter ogólny, co oznacza, że każdy bez wyjątku może go popełnić i ponieść z tego tytułu odpowiedzialność karną. Po drugie, aby przestępstwo z art. 157 § 1 k.k. mogło zostać dokonane koniecznym jest stwierdzenie, iż sprawca dopuścił się innego niż określonego w art. 156 § 1 k.k. ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (tj. pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia), jak i innego ciężkiego kalectwa, nieuleczalnej lub długotrwałej choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej lub znacznej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała.

Przykład: Jeżeli dana osoba została pobita, wskutek czego doznała poważnych obrażeń głowy, co w konsekwencji przyczyniło się do realnego zagrożenia jej zdrowia a nadto mimo podjętego leczenia doznała trwałego urazu, wpływającego na znacząco na jej przyszłość i życie zawodowe można mówić o popełnieniu na jej szkodę przestępstwa z art. 157 k.k., o ile znamiona te nie zostały uregulowane już w art. 156 § 1 k.k.

Ważne: Przestępstwo z art. 157 k.k. może być popełnione zarówno przez działanie, jak i zaniechanie (wyrok SA w Warszawie z dnia 12 maja 2014 r., sygn. akt II AKa 105/14, M. Mozgawa (red.), Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, LEX 2021)!

Z kolei przez „rozstrój zdrowia” rozumie się skutek na zdrowiu, który polega na zakłóceniu funkcji organizmu człowieka o charakterze czynnościowym  bez naruszenia integralności ciała. Przy czym rozstrój zdrowia może się odnosić zarówno do całego organizmu człowieka, jak i poszczególnych jego układów, zaś samo zaburzenie może polegać na naruszeniu stanu fizycznego, jak i psychicznego organizmu człowieka (R. Kokot, Art. 157 KK (w:) Kodeks karny. Komentarz, R.A.Stefański (red.), wyd. 5, Warszawa 2020, Legalis).

Ważne: istotnym czynnikiem rozróżnienia średniego a lekkiego uszczerbku na zdrowiu jest czas rekonwalescencji trwający poniżej lub powyżej 7 dni (art. 157 § 2 k.k.)!

Zgodnie bowiem z wyrokiem SA w Lublinie z dnia 25 czerwca 2014 r., sygn. akt II AKa 124/14, warunkiem odpowiedzialności z art. 157 § 2 k.k. jest spowodowanie lekkich obrażeń, które powodują naruszenie czynności (prawidłowego funkcjonowania – uwaga SA) narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni.

Rozróżnienie zatem tych dwóch postaci uszczerbków na zdrowiu, na podstawie czasu rekonwalescencji pokrzywdzonego jest istotne m.in. z punktu widzenia wysokości kary grożącej sprawcy omawianego przestępstwa, jak i trybu ścigania.

Kodeks karny bowiem za popełnienie lekkiego uszczerbku na zdrowiu przewiduje sankcje karne w postaci grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 (art. 157 § 2 k.k.). Jeżeli natomiast sprawca dopuści się średniego uszczerbku na zdrowiu, o którym mowa w art. 157 § 1 k.k., podlega on karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Średni i lekki uszczerbek na zdrowiu – STRONA PODMIOTOWA

Kolejną rzeczą, na którą zwrócę uwagę jest zamiar sprawcy przestępstwa z art. 157 k.k. Przestępstwo z art. 157 § 1 i 2 k.k. może być popełnione zarówno w zamiarze bezpośrednim, tj. kiedy sprawca chce go popełnić i podejmuje działania do jego realizacji), jak i ewentualnym (M. Mozgawa, Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, LEX 2021).

Jednakże na gruncie art. 157 § 3 k.k., możliwym jest dokonanie średniego czy lekkiego uszczerbku na zdrowiu nieumyślnie. Taka sytuacja może nastąpić gdy, sprawca nie zachowa należytej ostrożności w stosunku do drugiego człowieka i jego zdrowia (np. zbyt mocne popchnięcie pokrzywdzonego, którego skutkiem może być naruszenie czynnosci ciała lub rozstrój zdrowia pokrzywdzonego).

Kodeks karny wówczas dla sprawców popełnienia przestępstwa nieumyślnie przewiduje sankcje karną w postaci grzywny, kary ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Tryb ścigania przestępstwa średniego i lekkiego uszczerbku na zdrowiu

Pamiętać należy, że istotnym z punktu widzenia trybu ścigania przestępstwa z art. 157 k.k. obok czasu rekonwalescencji pokrzywdzonego, jest relacja łącząca go ze sprawcą. Z tych względów możemy wyróżnić tradycyjne ściganie z urzędu przez uprawnione do tego organy – jeżeli czas rekonwalescencji wynosi więcej niż 7 dni, jak i prywatnoskargowy – poniżej 7 dni i wówczas pokrzywdzony sam może zainicjować i decydować o pociągnięciu sprawcy do odpowiedzialności karnej.

Ważne: Jeżeli pokrzywdzonym jest osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 3 (nieumyślne spowodowanie średniego, lekkiego uszczerbku na zdrowiu) następuje na jej wniosek.

Jeżeli popełniono na Twoją szkodą przestępstwo spowodowania średniego czy lekkiego uszczerbku na zdrowiu albo postawiono Ci zarzut popełnienia w/w przestępstwa, zapraszam do bezpośredniego kontaktu z moją kancelarią adwokacką w mieście Poznań. Jako adwokat prowadzę sprawy karne w tym m.in. o czyn z art. 157 k.k.