Rozszerzenie wspólności majątkowej na nieruchomość

Wśród wielu decyzji, które przy wstępowaniu w związek małżeński podejmują jego strony jest m.in. ta dotycząca ich majątków. Zasadą jest, że z chwilą zawarcia związku małżeńskiego pomiędzy stronami powstaje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. Małżonkowie mogą jednak zdecydować o podpisaniu umowy majątkowej małżeńskiej, regulującej kwestię ich majątku po ślubie w odmienny sposób.

Nie każdy wie, że taką umową nie tylko można zachować pomimo wstąpienia w związek małżeński oddzielne majątki, ale i odwrotnie – strony mogą umową majątkową małżeńską rozszerzyć wspólność, m.in. na nieruchomości (mieszkanie, dom), które mimo ślubu wchodziłyby do majątku osobistego każdej ze stron.

O tym jak rozszerzyć wspólność majątkową, jakie są tego skutki oraz co dzieje się z tym majątkiem w przypadku rozwodu, dowiesz się z niniejszego artykułu.

Wspólność majątkowa – konsekwencje

Tytułem wyjaśnienia najpierw należy wskazać, jakie są konsekwencje powstania między małżonkami wspólności majątkowej. Jak zostało wskazane, z chwilą zawarcia związku małżeńskiego, w braku odmiennej umowy, między jego stronami powstanie ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej.

Oznaczać to będzie, że od tej chwili wszelkiego rodzaju dobra materialne w postaci takich jak np. nasze oszczędności, wynagrodzenie za pracę, ruchomości, nieruchomości, oraz inne dochody osiągane bądź nabyte w trakcie trwania małżeństwa, stanowią własność obojga małżonków. Zarówno mąż i żona mają do nich takie same prawa – stają się ich współwłaścicielami.

W skład majątku wspólnego małżonków będą wchodziły również te dobra, które zostały uzyskane tylko przez jednego z małżonków. Dla przykładu – jeżeli mąż kupił mieszkanie i tylko on jest stroną umowy kupna-sprzedaży, jednak nabył je za pieniądze pochodzące z majątku wspólnego, żona również stanie się jego właścicielką.

Istnienie wspólności majątkowej w małżeństwie nie oznacza jednak, że od tej chwili mąż i żona nie posiadają już nic na wyłączną własność. Ustawodawca rozróżnia bowiem jeszcze tzw. majątek osobisty, w skład którego pomimo istnienia wspólności majątkowej wchodzą wszelkie dobra nabyte przed zawarciem związku małżeńskiego, a także m.in.:

• prawa autorskie i prawa pokrewne przysługujące jednemu z małżonków,
• nagrody otrzymane za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,
• dobra uzyskane w wyniku darowizny (jeżeli oczywiście darczyńca nie zastrzegł, że darowizna dokonywana jest dla obojga małżonków),
• dobra uzyskane w wyniku dziedziczenia,
• odszkodowania uzyskane przez jednego z małżonków z tytułu utraty zdrowia bądź z tytułu zadośćuczynienia za wyrządzoną mu krzywdę.

Powyższe dobra są jedynie przykładowe. Pełen ich katalog znajdziemy w art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Rozszerzenie wspólności majątkowej – jak to zrobić?

Powyższe ograniczenia wprowadzone przez ustawodawcę, co do rozdzielenia majątku wspólnego i osobistego, strony mogą jednak regulować we własnym zakresie poprzez podpisanie stosownej umowy majątkowej małżeńskiej. Zatem wspólny majątek można rozszerzyć na przedmioty, które normalnie, z mocy prawa, wchodziłyby do majątku osobistego męża czy żony. Majątek nabyty przed zawarciem związku małżeńskiego pozostaje własnością każdego z małżonków i nie podlega podziałowi w razie rozwodu czy separacji. Jednakże, mocą umowy o rozszerzenie wspólności majątkowej, małżonkowie mogą zdecydować, że majątek nabyty przez jednego z nich przed zawarciem małżeństwa stanie się również majątkiem wspólnym.

Co ważne, zgodnie z polskim prawem umowa majątkowa małżeńska, w tym również ta rozszerzająca wspólność, musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Nie może to być zatem umowa spisana przez samych małżonków, na przykład ręcznie na kartce. Trzeba udać się do notariusza.

Rozszerzenie wspólności majątkowej na nieruchomość – czy jest możliwe?

Umowa majątkowa małżeńska, jak każda inna umowa, podlega zasadzie swobody umów. Oznacza to, że małżonkowie mogą w niej zawrzeć postanowienia zależne tylko od ich woli (oczywiście w granicach prawa i z tym prawem zgodnych). Co do zasady mają oni jednak swobodę, a zatem sami mogą zdecydować jak chcą rozszerzyć wspólność – o jakie elementy majątku. Rozszerzenie wspólności majątkowej może obejmować zatem na przykład samą nieruchomość – dom czy mieszkanie należące do majątku osobistego jednego z małżonków.

Rozszerzona wspólność majątkowa na nieruchomość a rozwód

O ile rozszerzenie wspólności majątkowej w małżeństwie, które trwa, a małżonkowie dobrze się dogadują, może mieć same plusy, o tyle w przypadku rozwodu pojawia się więcej komplikacji. Przede wszystkim podział majątku może być trudniejszy i bardziej skomplikowany, gdyż obejmuje on również dobra nabyte przed zawarciem związku (te, które zostały objęte umową o rozszerzeniu). Bez takiej umowy podział dotyczy tylko majątku nabytego od dnia ślubu.

Powyższe oznacza, że również nieruchomość – dom czy mieszkanie, o które małżonkowie rozszerzyli swój majątek wspólny, będzie podlegać podziałowi. Nie ma zatem znaczenia, że mieszkanie męża zostało mu darowane przez jego rodziców wiele lat przed ślubem czy też że żona dom zakupiła za swoje osobiste oszczędności będąc jeszcze panną. Podczas podziału majątku, w przypadku rozszerzenia wspólności majątkowej na tę nieruchomość, będzie ona podlegać podziałowi tak, jak gdyby została zakupiona przez strony za wspólne pieniądze, w trakcie trwania ich małżeństwa.

Podsumowując, przed podjęciem decyzji o rozszerzeniu wspólności majątkowej, np. na nieruchomość, należy przeanalizować to bardzo dokładnie. Taka decyzja rodzi bowiem dużo konsekwencji, nie tylko tych pozytywnych. O tyle o ile taka decyzja może upraszczać zarządzanie majątkiem i finansami w rodzinie, to jednak w przypadku rozwodu i dokonywania podziału majątku znacznie komplikuje cały proces. Dlatego też zachęcamy, aby ostateczna decyzję o rozszerzeniu majątku wspólnego dokładnie przemyśleć i skonsultować z profesjonalnym pełnomocnikiem, specjalizującym się w prawie rodzinnym i majątkowym. Najlepiej będzie on bowiem w stanie dokładnie wyjaśnić skutki takiej umowy.