Zgoda sądu na dokonanie czynności prawnej przekraczającej zwykły zarząd majątkiem dziecka

W ramach przysługującej rodzicom władzy rodzicielskiej, podejmują oni wspólne decyzje dotyczące ich dziecka. Wśród tych decyzji wyróżnić możemy wszystkie te, które stanowią zarząd jego majątkiem. Taki zarząd aktywami i pasywami dziecka obejmuje czynności faktyczne i prawne (w tym procesowe), które ich dotyczą. Obowiązkiem rodziców przy zarządzie tym majątkiem jest oczywiście zachowanie należytej staranności w celu zachowania go w stanie niepogorszonym do momentu uzyskania przez dziecko pełnoletniości. Wiele rodziców jednak nie wie, że niektóre czynności dotyczące majątku dziecka, nie mogą być przez nich podjęte bez zgody sądu rodzinnego. Są to tzw. czynności przekraczające zwykły zarząd tym majątkiem.

O tym czym są te czynności, w jakich sytuacjach zgoda sądu na ich dokonanie jest konieczna oraz jak ją uzyskać dowiesz się z niniejszego artykułu.

Czym jest zwykły zarząd majątkiem dziecka?

Jak zostało już wyżej wspomniane zwykły zarząd majątkiem dziecka polega na podejmowaniu wszystkich czynności faktycznych i prawnych dotyczących majątku, które mają na celu jego utrzymanie w niepogorszonym stanie tak, aby dziecko przy wejściu w dorosłość mogło otrzymać swój majątek zebrany w latach małoletniości w stanie niepogorszonym, bez żadnych ubytków itp., tj. by nie poniosło straty.

W praktyce zatem zwykły zarząd majątkiem dziecka polega na wykonywaniu bieżących i rutynowych czynności takich jakie rodzice podejmują również względem swojego osobistego majątku, np. bieżące zarządzanie, planowanie wydatków, wpłacanie pieniędzy na najkorzystniejsze lokaty czy konta oszczędnościowe czy wydawanie dziecku comiesięcznego kieszonkowego w rozsądnej wysokości. W tym względzie rodzice mają samodzielność co do podejmowanych decyzji. Obowiązek zachowania należytej staranności w tym względzie wynika wprost z art. 101 § 1 k.r.o.

Czym są czynności przekraczające zwykły zarząd majątkiem dziecka?

Istnieje jednak pewien katalog czynności dotyczących zarządu majątkiem dziecka, które przekraczają opisany wyżej zwykły zarząd, a zatem wykraczają poza ramy zwykłego, bieżącego zarządzania majątkiem. Ustawodawca nie wskazał nam definicji legalnej tych czynności, a zatem z pomocą w celu wyjaśnienia czym są czynności przekraczające zwykły zarząd majątkiem dziecka przychodzi nam doktryna. Sąd Najwyższy wskazał bowiem, że obiektywnym i sprawdzalnym miernikiem czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu jest ciężar gatunkowy dokonywanej czynności, jej skutków w sferze majątku małoletniego, wartość przedmiotu objętego wyrażoną w postępowaniu sądowym czynnością dyspozytywną oraz szeroko pojęte dobro dziecka i ochrona jego interesów życiowych. (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2000 roku, sygn. akt I CKN 319/00). W żadnej ustawie nie znajdziemy również jednego zamkniętego katalogu czynności, które zaliczyć można do tej kategorii. Jako przykładowe i najczęściej występujące można jednak wskazać między innymi:

• wszystkie czynności dotyczące nieruchomości (np. sprzedaż nieruchomości małoletniego lub zakup dla niego takiej nieruchomości)
• sprzedaż gospodarstwa rolnego małoletniego
• przyjęcie lub odrzucenie darowizny dla małoletniego, której przedmiotem jest nieruchomość
• złożenie oświadczenia o odrzuceniu lub przyjęciu spadku przez małoletniego
• zrzeczenie się dziedziczenia przez małoletniego
• likwidacja konta bankowego utworzonego dla małoletniego.

Wniosek o wyrażenie zgody na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem małoletniego

Zgodnie z art. 101 § 3 k.r.o. rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko. Stąd też w przypadku czynności przekraczających zwykły zarząd majątkiem dziecka, które opisaliśmy powyżej, konieczne jest wystąpienie do właściwego sądu rodzinnego, wydziału rodzinnego i nieletnich z wnioskiem o wyrażenie zgody na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem małoletniego.

We wniosku takim musimy wskazać przede wszystkim jaką czynność dotyczącą majątku dziecka chcemy dokonać oraz uzasadnić dlaczego czynność ta będzie w danych okolicznościach wskazana i nie wyrządzi szkody w majątku dziecka. Na poparcie naszych twierdzeń do wniosku możemy załączyć również dowody, np. dokumenty. Wniosek taki składają rodzice (bądź inni przedstawiciele ustawowi dziecka) do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka.

Postanowienie o wyrażeniu zgody na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem małoletniego

Jeżeli złożymy do właściwego sądu wniosek, o którym mowa powyżej, sąd rozpoznaje go w postępowaniu nieprocesowym. Postępowanie to zakończone będzie przez wydanie przez sąd postanowienia o tym czy zgodę na dokonanie danej czynności wyraża czy też odmawia jej wyrażenia. W momencie, w którym stanie się ono prawomocne, można dokonać czynności, której to postanowienie dotyczy. Podejmując decyzje sąd ustala przede wszystkim czy po podjęciu przez rodziców wnioskowanej czynności majątek dziecka nie ucierpi, tj. na przykład czy jej dokonanie nie spowoduje, że przysporzenie majątkowe nastąpi w mniejszej wysokości, niż by to miało miejsce bez tej czynności. Sąd wyrażając zgodę na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu, ocenia jej legalność, tzn. dopuszczalność w świetle obowiązujących przepisów prawa oraz jej celowość, tzn. czy jest ona dla dziecka z gospodarczego punktu widzenia korzystna lub konieczna.

Podsumowując, każdy z rodziców w ramach przysługującej władzy rodzicielskiej zarządza również majątkiem dziecka. Przy czynnościach względem niego podejmowanych rodziców obowiązuje zasada należytej staranności tak, aby dziecko i jego majątek nie doznał żadnej szkody. W związku z tym do podjęcia niektórych czynności względem zarządu dziecka, tj. czynności wykraczających poza zwykły zarząd, konieczne jest uzyskanie zgody właściwego sądu rodzinnego.