Uciążliwi sąsiedzi a prawo karne i prawo wykroczeń

W poszukiwaniu wymarzonego mieszkania czy domu, kierujemy się takimi aspektami jak lokalizacja, cena, metraż, położenie punktów usługowych czy komunikacyjnych. Rzadko kiedy zawracamy uwagę na to, kto będzie mieszkać obok nas i z kim będziemy mieć na co dzień do czynienia w relacjach sąsiedzkich. Ten niestety często pomijany aspekt ma kluczowe znaczenie dla naszej przyszłości w nowym mieszkaniu, bowiem uciążliwy sąsiad niejednokrotnie może zamienić sielankę w koszmar. Ciągłe remonty, głośna muzyka czy inne hałasy w nocy, nieustanne szczekanie psa, zbieractwo i związane z tym insekty w mieszkaniu – to najczęstsze problemy z jakimi przychodzi nam mierzyć się w relacjach sąsiedzkich. W niniejszym artykule zwrócę uwagę na to, jak na gruncie przepisów prawa karnego i prawa wykroczeń można poradzić sobie z uciążliwym sąsiadem.

Wykroczenia sąsiedzkie

Na wstępie należy podkreślić, że wiele uciążliwych zachowań sąsiadów, z którymi najczęściej możemy borykać się w życiu codziennym, zostało stypizowanych jako czyny zabronione w Kodeksie wykroczeń. Do „klasycznych” wykroczeń zaliczyć możemy np.: zakłócanie spokoju, złośliwe niepokojenie drugiego człowieka czy niezachowanie ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia. Warto więc szczegółowo omówić poszczególne wykroczenia i przesłanki umożliwiające pociągnięcie problematycznego sąsiada do odpowiedzialności karnej.

Zakłócanie spokoju.

Mieszkając w bloku często nie zdajemy sobie sprawy z tego, że nasze głośne rozmowy czy też inne przyzwyczajenia mogą być uciążliwe dla innych osób. Warto więc pamiętać, że zgodnie z art. 51 § 1 k.w., kto krzykiem, hałasem, alarmem lub innym wybrykiem zakłóca spokój, porządek publiczny, spoczynek nocny albo wywołuje zgorszenie w miejscu publicznym, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

Należy mieć na uwadze, że wykroczenie to można popełnić zarówno przez działanie (głośne rozmowy, krzyki, głośne imprezy), jak i zaniechanie (np. niewyłączenie uszkodzonej instalacji alarmowej przez właściciela, nieuciszenie psa). Co szczególnie istotne, sformułowanie „krzyk, hałas, alarm lub inny wybryk” wskazuje, że krzyk, hałas i alarm mają mieć cechę wybryku, a więc muszą być nieuzasadnione, naruszające zasady współżycia społecznego.

Najogólniej ujmując krzyk polega na wydawaniu przez człowieka dźwięków o dużej głośności, która wykracza poza granice tolerancji przeciętnego człowieka. Hałas to z kolei dźwięk mający duże natężenie, którego odbiór jest uciążliwy, a nawet szkodliwy dla zdrowia. Natomiast alarm w potocznym znaczeniu jest to sygnał, najczęściej dźwiękowy, ostrzegający o grożącym lub zaistniałym niebezpieczeństwie. Może on pochodzić od urządzenia lub od człowieka. Chodzi tylko o alarm bezzasadny, który wówczas może zostać uznany za wybryk. Inny wybryk to inne niż w/w zachowanie, jakiego w danych okolicznościach czasu, miejsca i otoczenia – ze względu na przyjęte zwyczajowo normy ludzkiego współżycia – nie należało się spodziewać, a które zdolne jest zakłócić spokój lub porządek publiczny.

Ważne! Powszechnie przyjmuje się, że zakłócanie spokoju może nastąpić jedynie w porze nocnej, a więc wszelkie hałasy, które „wydają” sąsiedzi w ciągu dnia nie są objęte wykroczeniem. Nic bardziej mylnego. Sprawcą wykroczenia może być osoba, która krzykiem, hałasem, alarmem lub innym wybrykiem narusza spokój sąsiadów zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy.

Przykładowo więc art. 51 k.w. penalizuje takie zachowania jak:

• prowadzenie głośnych rozmów,
• głośna kłótnia,
• włączanie głośnej muzyki,
• tupanie w podłogę lub głośne chodzenie po domu,
• korzystanie o późnej porze z donośnych urządzeń takich jak pralka, suszarka,
• prowadzenie remontów w porze nocnej,
• gra na instrumentach w porze nocnej.

Złośliwe niepokojenie drugiego człowieka.

Kolejnym wykroczeniem, z jakim można mieć do czynienia w relacjach sąsiedzkich jest złośliwe niepokojenie drugiego człowieka. Wykroczenie to zostało uregulowane w art. 107 k.w., zgodnie z którym kto w celu dokuczenia innej osobie złośliwie wprowadza ją w błąd lub w inny sposób złośliwie niepokoi, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1500 złotych albo karze nagany.

Chodzi więc tutaj o takie zachowania jak:

• wielokrotne dzwonienie lub pukanie do drzwi sąsiada,
• dzwonienie domofonem do sąsiada,
• przyklejanie kartek na drzwi sąsiada, bądź rysowanie po nich,
• wykonywanie głuchych połączeń do sąsiada,
• przestawianie rzeczy pokrzywdzonego sąsiada znajdujących się we wspólnej części budynku,
• stukanie w ścianę sąsiada.

Warto zapamiętać, że dla realizacji znamion w/w wykroczenia, działania sprawcy muszą mieć charakter złośliwy. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 listopada 2011 roku wskazał, że strona podmiotowa wykroczenia określonego w art. 107 k.w. polega na umyślności w formie zamiaru bezpośredniego – działanie sprawcy jest ukierunkowane na dokuczenie innej osobie i charakteryzuje się „złośliwością”  (sygn. akt IV KK 324/10). Ponadto w przypadku pewnej części zachowań typowych dla wykroczenia z art. 107 k.w. dla uznania, że doszło do niepokojenia ofiary, konieczna może być ich powtarzalność np. w przypadku dzwonienia do drzwi ofiary czy wykonywania głuchych połączeń.

Niezachowanie ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia.

Problemy sąsiedzkie mogą również odnosić się do sposobu postępowania ze zwierzętami. W grę wchodzą tu dwa wykroczenia – z art. 77 k.w. oraz z art. 108 k.w.

Zgodnie z art. 77 § 1 k.w., kto nie zachowuje zwykłych lub nakazanych środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1000 złotych albo karze nagany. W przepisie tym mowa jest o zwierzęciu, a więc odnosi się on do  wszystkich rodzajów zwierząt – domowych, gospodarskich i dzikich, jeżeli trzymane są przez człowieka. Przez trzymanie zwierzęcia należy rozumieć posiadanie go w domu lub w innym pomieszczeniu (np. w budynkach gospodarskich) albo na określonym terenie (np. w przydomowym ogrodzie lub w ogrodzie zoologicznym). Warto mieć na uwadze, że czynem zabronionym jest trzymanie zwierząt bez zachowania zwykłych lub nakazanych środków ostrożności. Chodzi więc o takie zabiegi, które mają na celu eliminację niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzi oraz niebezpieczeństwa dla mienia, którego źródłem mogą być zwierzęta.  Wykroczeniem może być np. wyprowadzanie zwierząt bez smyczy lub kagańca, wypuszczanie zwierzęcia bez nadzoru właściciela.

Art. 108 k.w. penalizuje natomiast zachowanie polegające na szczuciu psem innego człowieka. Zgodnie z w/w przepisem, kto szczuje psem człowieka, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny albo karze nagany. Jak powszechnie wiadomo szczucie oznacza działanie polegające na podjudzaniu psa do gonienia i atakowania ludzi.

Przestępstwa związane z relacjami sąsiedzkimi.

Czasem zdarza się, że uciążliwe zachowania sąsiadów przybierają postać uporczywego nękania, które zostało zakwalifikowane jako przestępstwo w polskim kodeksie karnym. Wyobraźmy sobie sytuację, w której sąsiad podgląda nas przez lornetkę, obserwuje przez okno, wykonuje zdjęcia, straszy zawiadamianiem różnego rodzaju służb, czy podejmuje inne działania zmierzające do psychicznego udręczenia. Takie zachowania można zakwalifikować jako przestępstwo z art. 190a § 1 k.k. Zgodnie z w/w przepisem, kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Nękaniem będzie więc zbiór zachowań, które obiektywnie będą nosiły cechy postępowania, prowadzącego do udręczenia, trapienia, zastraszenia, zdominowania, oddziaływania na wolę, upokorzenia lub wywoływania innych skutków czy doznań negatywnych. Nękanie to wielokrotne, powtarzające się prześladowanie wyrażające się w podejmowaniu różnych naprzykrzających się czynności, których celem jest udręczenie, utrapienie, dokuczenie lub niepokojenie pokrzywdzonego lub jego osoby najbliższej. Dodatkowo należy wskazać, że zachowania te mają mieć charakter uporczywy.

Jak reagować na uciążliwych sąsiadów?

W pierwszej kolejności warto porozmawiać z sąsiadem, który zakłóca nasz spokój. Tego typu sytuacje najczęściej można rozwiązać w sposób polubowny. Nie zawsze przecież zachowania naszych sąsiadów są celowe, bowiem mogą oni zwyczajnie nie zdawać sobie sprawy z tego, że puszczona w mieszkaniu muzyka, czy prowadzona ze znajomymi rozmowa przeszkadza innym mieszkańcom budynku. Jeżeli jednak rozmowa nie przyniesie oczekiwanego skutku, a sąsiedzi dalej będą utrudniać innym życie swoim zachowaniem noszącym znamiona w/w wykroczeń, warto zawiadomić o tym Policję, która po przeprowadzeniu odpowiednich czynności może ukarać sprawcę mandatem albo skierować do sądu wniosek o ukaranie.

Podsumowując, w relacjach sąsiedzkich nie zawsze problematyczny sąsiad nie może powoływać się na argument, że w swoim domu wolno mu wszystko. Kodeks wykroczeń i kodeks karny przewidują sytuacje, w których pewne zachowania stanowić będą odpowiednio wykroczenie albo przestępstwo. Jeżeli jesteś ofiarą uciążliwego sąsiada albo postawiono Ci zarzut popełnienia w/w czynów zabronionych, zapraszam do bezpośredniego kontaktu z moją kancelarią adwokacką w mieście Poznań. Jako adwokat prowadzę sprawy karne oraz sprawy o wykroczenia.