Czym jest dozór elektroniczny i kto może z niego skorzystać?

System dozoru elektronicznego jest szansą na zastąpienie obowiązku odbywania kary w zakładzie karnym na wykonywanie jej na wolności w tzw. „domowym więzieniu”. Wolność ta podlega pewnym ograniczeniom, niemniej skazany nie zostaje całkowicie wyeliminowany ze społeczności, uzyskując możliwość naprawienia swoich błędów i wypełniania nałożonych na niego obowiązków.

Czym jest dozór elektroniczny?

Instytucja dozoru elektronicznego została unormowana przez przepisy art. 43a – 43zae ustawy kodeks karny wykonawczy. Zgodnie z treścią art. 43b § 1 k.k.w. dozór elektroniczny jest to kontrola zachowania skazanego przy użyciu środków technicznych. Natomiast system dozoru elektronicznego to ogół metod postępowania i środków technicznych służących do wykonywania dozoru elektronicznego. Co szczególnie istotne, karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego wykonuje się jako dozór stacjonarny, który oznacza kontrolę przebywania przez skazanego w określonych dniach tygodnia i godzinach we wskazanym przez sąd miejscu przez cały okres odbywania kary.

Powyższe oznacza, że skazany odbywa orzeczoną karę na wolności, będąc jednak obowiązanym do ścisłego przestrzegania określonych przez sąd ograniczeń czasowych i przestrzennych odbywania kary.

Kto może skorzystać z dozoru elektronicznego?

Udzielenie przez sąd penitencjarny zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jest możliwe pod warunkiem spełnienia szeregu przesłanek, wymienionych w ustawie. Przesłanki te można podzielić na dwie grupy:

• odnoszące się do osoby skazanego
• oraz odnoszące się do warunków technicznych.

Warunki techniczne zostały opisane w art. 43h k.k.w., zgodnie z którym kara może być wykonywana w systemie dozoru elektronicznego jedynie wówczas, gdy pozwalają na to warunki techniczne obejmujące w szczególności liczbę oraz zasięg dostępnych nadajników i rejestratorów oraz możliwości organizacyjne ich obsługi.

Adwokat Angelika Rucińska prowadząca kancelarię adwokacką w Poznaniu podkreśla, że jeżeli skazany zamieszkuje wspólnie z inną osobą lub osobami pełnoletnimi, warunkiem rozpoczęcia dozoru stacjonarnego jest uprzednia pisemna zgoda tych osób złożona do sądu, obejmująca także umożliwienie podmiotowi dozorującemu przeprowadzanie czynności kontrolnych. Takie oświadczenie stanowić będzie jeden z załączników do wniosku.

Jeżeli przesłanki techniczne są spełnione, sąd może rozpoznać wniosek o dozór elektroniczny, oceniając czy zostały spełnione łącznie przesłanki, odnoszące się do osoby skazanego. Sąd penitencjarny może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli zostały spełnione łącznie następujące warunki:

• wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 Kodeksu karnego (recydywa wielokrotna),
• jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary,
• skazany posiada określone miejsce stałego pobytu,
• osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę, o której mowa powyżej,
• odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne, opisane powyżej.

Skazanemu, który nie rozpoczął wykonywania kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą osadzenia skazanego w zakładzie karnym. Z tego względu uznać należy, że dozór elektroniczny przeznaczony jest dla sprawców, którzy swoim zachowaniem wykazują, że nie są niebezpieczni i zdemoralizowani.

Który sąd jest właściwy do rozpoznania wniosku?

W sprawach związanych z udzieleniem zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego właściwy jest sąd penitencjarny, w którego okręgu skazany przebywa. Sądem penitencjarnym jest Sąd Okręgowy Wydział Penitencjarny i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych.

Pamiętać należy, że udzielenie przez Sąd zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego następuje wyłącznie na wniosek skazanego lub na wniosek jego obrońcy, prokuratora, sądowego kuratora zawodowego lub dyrektora zakładu karnego. Wniosek nie podlega opłacie. Składa się go na piśmie wraz z uzasadnieniem, w którym należy wskazać w/w okoliczności dotyczące osoby skazanego.

Postanowienie sądu – co zawiera?

W postanowieniu o udzieleniu skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego sąd penitencjarny określa miejsce, czas, rodzaj lub sposób wykonywania nałożonych obowiązków oraz rodzaj podlegających zainstalowaniu środków technicznych, a także wyznacza termin i określa sposób zgłoszenia przez skazanego podmiotowi dozorującemu gotowości do zainstalowania rejestratora stacjonarnego lub przenośnego lub nadajnika.

Jakie są obowiązku skazanego?

Do obowiązków skazanego w czasie wykonywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego należy m.in. nieprzerwane noszenie nadajnika i dbanie o niego, pozostawanie we wskazanym przez sąd miejscu w wyznaczonym czasie, odbieranie połączenia przychodzącego do rejestratora stacjonarnego czy umożliwienie sądowemu kuratorowi zawodowemu wejście do mieszkania lub na nieruchomość, gdzie zainstalowano rejestrator. Co szczególnie istotne, sąd penitencjarny określa przedziały czasu w ciągu doby i w poszczególnych dniach tygodnia, w których skazany ma prawo się oddalić z miejsca stałego pobytu lub innego wskazanego miejsca na okres nieprzekraczający 12 godzin dziennie.

Co zrobić, gdy sąd nie udzieli zezwolenia?

Na postanowienie sądu penitencjarnego o odmowie udzielenia zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego przysługuje zażalenie.

Wszelkie wątpliwości w przedmiocie sporządzenia wniosku o odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego pomoże rozwiać adwokat Angelika Rucińska prowadząca Kancelarię Adwokacką w mieście Poznań.