Czy szantaż jest karalny?

W dzisiejszych czasach co raz więcej osób pada ofiarą szantażu, nie tylko ze strony obcych, ale nawet i członków rodziny.

Zjawisko to dotyka nie tylko osoby znane, publiczne, ale również zwykłych ludzi. Co zrobić w sytuacji, gdy inna osoba próbuje zmusić nas do określonego zachowania, stosując w tym celu groźbę lub przemoc? Jak bronić się przed takimi zachowaniami? Czy istnieje możliwość dochodzenia swoich praw na drodze karnej? O tym dowiesz się z niniejszego artykułu.

Czym jest szantaż?

Szantaż jest przestępstwem stypizowanym w art. 191 § 1 k.k. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu, kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Szantaż najogólniej ujmując polega na tym, że jedna osoba podejmuje działania mające na celu zmusić drugą do wykonania jakiejś czynności czy znoszenia jakichś sytuacji, zachowań, używając przy tym przemocy lub groźby bezprawnej.

Jak wynika z powyższego przepisu, sprawcą przestępstwa z art. 191 § 1 k.k. może być każdy. Nie ma znaczenia to, czy jest to osoba nam obca, czy bliska. Każdy kto wypełnia znamiona przestępstwa szantażu może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej.

Aby najlepiej zrozumieć czy jest przestępstwo szantażu, warto omówić poszczególne elementy składające się na ten czyn zabroniony.

Sprawca przestępstwa szantażu działa w celu zmuszenia osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia. Działanie, zaniechanie oraz znoszenie musi być sprecyzowane i zindywidualizowane przez sprawcę (może być ono zarówno zgodne z prawem, jak i bezprawne). Sprawca musi więc sprecyzować, czego „oczekuje” od swojej ofiary (np. przekazanie pieniędzy, zaniechanie wykonywania działalności, itp.).

Ważne! Samo używanie przemocy wobec pokrzywdzonego bez sprecyzowania zachowania, do którego sprawca przymusza, wyczerpuje znamiona czynu z art. 217 § 1 k.k., natomiast grożenie innej osobie również bez sprecyzowania takiego zachowania może realizować znamiona czynu z art. 190 § 1 k.k.

Sprawca przestępstwa szantażu, chcąc zmusić inną osobę do określonego działania, zaniechania lub znoszenia musi do tego stosować przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną.

Przemoc wobec osoby

Przez pojęcie przemocy wobec osoby należy rozumieć używanie siły fizycznej skierowanej bezpośrednio na człowieka. Z użyciem przemocy wobec osoby wiąże się więc zawsze co najmniej naruszenie nietykalności cielesnej. Nie realizuje znamienia przemocy wobec osoby zachowanie polegające na używaniu przemocy wobec rzeczy w celu wywarcia wpływu na psychikę człowieka. Przemoc może być przy tym stosowana również wobec innej osoby niż sam pokrzywdzony (np. co do osoby jej bliskiej), przy czym chodzi tu wyłącznie o osobę fizyczną.

Pojęcie groźby bezprawnej należy natomiast rozumieć w sposób zdefiniowany w art. 115 § 12 k.k. Zgodnie z tym przepisem groźbą bezprawną jest zarówno groźba, o której mowa w art. 190 k.k. (więcej o groźnie karalnej znajdziesz w artykule „Stalking i groźby karalne w świetle kodeksu karnego”), jak i groźba spowodowania postępowania karnego lub innego postępowania, w którym może zostać nałożona administracyjna kara pieniężna, jak również rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej.

Warto jednak pamiętać, że nie stanowi groźby zapowiedź spowodowania postępowania karnego lub innego postępowania, w którym może zostać nałożona administracyjna kara pieniężna, jeżeli ma ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem lub zachowaniem zagrożonym administracyjną karą pieniężną. Groźba bezprawna, o której mowa w art. 191 § 1 k.k., musi wywoływać natomiast u osoby szantażowanej obawę jej spełnienia, skoro charakteryzuje ona zachowanie sprawcy zmierzające do przełamania wolności decyzyjnej innej osoby. Groźbą bezprawną będzie np. groźba ujawnienia zdrady, zrobienia krzywdy czy popełnienia innego przestępstwa, podania do publicznej wiadomości informacji uwłaczających czci osoby szantażowanej, itd.

Ważne! Do znamion czynu z art. 191 § 1 k.k. nie należy faktyczne zmuszenie do określonego działania, zaniechania lub znoszenia. Inaczej, realizacji znamion przestępstwa szantażu, nie jest konieczne by osoba szantażowana faktycznie dokonała czynności, co do której zmusza ją sprawca groźbą lub przemocą.

Jak bronić się przed szantażem?

Jeżeli jesteś ofiarą przestępstwa szantażu, nie musisz ulegać sprawcy przestępstwa. Każda osoba dotknięta szantażem może złościć sprawę na Policję.

Należy przy tym pamiętać, że przestępstwo z art. 191 § 1 k.k. ścigane jest z urzędu. Do zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa warto dołączyć dowody potwierdzające, że jesteś ofiarą szantażu – np. wiadomości sms, e- mail, nagrania czy wskazać świadków takich zachowań. Przestępstwo szantażu zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 3, w związku z czym sprawca może liczyć się z poważnymi konsekwencjami swoich działań.

Podsumowując, o tym czy przebaczona zdrada stanowić będzie następnie zawinioną przyczynę rozkładu pożycia małżeńskiego decyduje Sąd, po przeanalizowaniu całokształtu okoliczności faktycznej danej sprawy. W takiej sytuacji warto zwrócić się do profesjonalnego pełnomocnika, który udzieli fachowej porady prawnej.

Jeżeli jesteś ofiarą przestępstwa szantażu albo postawiono Ci zarzut popełnienia w/w przestępstwa, zapraszam do bezpośredniego kontaktu z moją kancelarią adwokacką w mieście Poznań. Jako adwokat prowadzę sprawy karne w tym m.in. o czyn z art. 191 § 1 k.k.