Rezygnacja z pełnienia funkcji członka zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

Zarząd spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest organem obligatoryjnym od momentu zarejestrowania spółki, który prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją. Członkiem zarządu spółki z o.o. może być tylko osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników (chyba że umowa spółki stanowi inaczej). Warto mieć na uwadze, że pełnienie funkcji członka zarządu w spółce z o.o. jest dobrowolne, a więc opiera się na swobodnej decyzji osoby będącej członkiem tego organu. Zakończenie mandatu do pełnienia funkcji członka zarządu uzależnione jest od sposobu jego wygaśnięcia. Jednym z nich jest złożenie przez członka zarządu rezygnacji, co zostanie szerzej omówione w niniejszym artykule.

Czym jest rezygnacja z funkcji członka zarządu?

Rezygnacja jest jednostronną czynnością prawną, skuteczną z chwilą dojścia do spółki. Chodzi więc o jednostronny akt członka zarządu, który w ten sposób zamierza doprowadzić do ustania więzi prawnej między nim a spółką. Oświadczenie członka zarządu o rezygnacji z pełnienia funkcji jest złożone spółce (adresatowi oświadczenia) z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła się ona zapoznać z jego treścią. W związku z powyższym mogą pojawić się istotne wątpliwości co do tego, komu takie oświadczenie o złożeniu rezygnacji powinno zostać złożone, by uznać je za skuteczne? Mowa przecież o oświadczeniu skierowanym do adresata, jakim jest spółka. Powyższe wątpliwości zostały rozwiane uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2016 roku (sygn. akt III CZP 89/15), w której przyjął, że oświadczenie członka zarządu spółki z o.o. o rezygnacji z tej funkcji jest składane – z wyjątkiem przewidzianym w art. 210 § 2 – spółce reprezentowanej zgodnie z art. 205 § 2 k.s.h. Zgodnie z tym przepisem oświadczenia składane spółce mogą być dokonywane wobec jednego członka zarządu lub prokurenta.

Co jednak w sytuacji, gdy oświadczenie o rezygnacji chciałby złożyć np. jedyny członek zarządu?

Odpowiedź możemy znaleźć w art. 202 § 6 k.s.h. W przypadku, gdy składającym oświadczenie o rezygnacji jest jedyny bądź ostatni z członków zarządu, wówczas członek zarządu składa rezygnację wspólnikom, dokonując jednocześnie samodzielnie zwołania zgromadzenia wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Zaproszenie na zgromadzenie wspólników zawiera także oświadczenie o rezygnacji członka zarządu. Skutek w postaci wygaśnięcia mandatu członka zarządu nie następuje jednak wówczas z chwilą, w której dotarło ono do wspólników w sposób umożliwiający zapoznanie się z jego treścią, lecz dopiero z dniem następującym po dniu, na który zwołane zostało zgromadzenie.

Zgodnie jednak z art. 202 § 6 zdanie pierwsze k.s.h. w umowie spółki może zostać określony inny sposób składania rezygnacji przez członka zarządu, w przypadku gdy w jej wyniku nie byłby obsadzony żaden mandat w zarządzie. Istnieje więc ryzyko, że pozostawienie wspólnikom nieograniczonej swobody w tym zakresie może prowadzić do przyjmowania rozwiązań blokujących członkom zarządu możliwość skutecznego złożenia rezygnacji. Warto więc mieć na uwadze wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 03 sierpnia 2017 roku (sygn. akt I ACa 806/16), w którym zaznaczył, że rezygnacja z mandatu członka zarządu spółki w każdym czasie stanowi jego uprawnienie, które nie powinno być ograniczane w wyniku ukształtowania się określonej sytuacji faktycznej w spółce. Należy więc przyjąć, że umowa spółki może modyfikować wyżej przedstawione rozwiązanie zawarte w art. 202 § 6 zdanie pierwsze k.s.h. tylko w takim zakresie, w jakim nie pozostawałoby to w sprzeczności z istotą rezygnacji jako jednostronnego oświadczenia woli członka zarządu, które może być złożone w każdym czasie, bez względu na to, czy spółka (a ściśle rzecz biorąc – wspólnicy) to akceptuje. W doktrynie przyjmuje się więc, że każdy sposób składania rezygnacji, który jako warunek jej skuteczności wymagałby jakiegokolwiek aktywnego współdziałania ze strony wspólników albo akceptacji ze strony rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej należy uznać za naruszający w omawianym zakresie zasadę swobody umów.

Ważne! Rezygnacja wywołuje skutki bez jej przyjęcia przez spółkę! Wygaśnięcie mandatu następuje poprzez skuteczne złożenie oświadczenia o rezygnacji z pełnienia funkcji członka zarządu.

Warto pamiętać, że z rezygnacją mamy do czynienia wówczas, gdy następuje ona w trakcie mandatu członka zarządu. Nie będziemy mieli więc do czynienia z rezygnacją, gdy stosowne oświadczenie zostanie złożone na zgromadzeniu zamykającym okres pełnienia funkcji (tj. na zgromadzeniu zatwierdzającym sprawozdanie za pierwszy lub ostatni rok urzędowania). Nie ma jednak przeszkód, aby rezygnacja nastąpiła na zgromadzeniu wspólników, na którym nie podjęto uchwał związanych z zakończeniem pełnienia funkcji.

Zarówno kodeks spółek handlowych, jak i kodeks cywilny nie zawierają przepisów określających formę w jakiej oświadczenie o rezygnacji z pełnienia funkcji członka zarządu, powinno być złożone. Mając jednak na względzie aspekt praktyczny zasadnym jest, aby tego typu oświadczenie zostało złożone w formie pisemnej, co zagwarantuje większe zabezpieczenie w momencie chęci dochodzenia swoich praw.

Odpowiednie stosowanie przepisów o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie.

Zgodnie z art. 202 § 5 k.s.h. do złożenia rezygnacji przez członka zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie. Artykuł ten odsyła nas więc do przepisów dotyczących sposobu wypowiedzenia umowy zlecenia, tj. do art. 746 § 2 k.c., zgodnie z którym przyjmujący zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Jednakże gdy zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny za szkodę. Powyższe oznacza więc, że:

1. członek zarządu spółki, jako przyjmujący zlecenie, może je w każdym czasie wypowiedzieć przez złożenie oświadczenia woli drugiej stronie,
2. jeżeli członek zarządu pełnił swoją funkcję odpłatnie, a rezygnacja następuje bez ważnego powodu, to jest odpowiedzialny za szkodę, jaką w związku z tym poniosła spółka,
3. rezygnacja nie wymaga przyjęcia przez organ spółki i podejmowania z jej strony jakichkolwiek czynności, od których zależałaby skuteczność rezygnacji,
4. nie można z góry zrzec się prawa do złożenia rezygnacji (art. 746 § 3 k.c. w zw. z art. 202 § 5 k.s.h.).

W orzecznictwie przyjmuje się, że “ważny powód” rezygnacji z pełnienia funkcji członka zarządu wyłączający odpowiedzialność za szkodę to np. choroba, trudna sytuacja życiowa, utrata zaufania do pozostałych członków zarządu.

Skutki złożenia oświadczenia o rezygnacji z pełnienia funkcji członka zarządu.

Skuteczne złożenie oświadczenia o rezygnacji z pełnienia funkcji członka zarządu prowadzi do wygaśnięcia mandatu, czyli utraty kompetencji do realizowania praw i obowiązków członka zarządu.

Rezygnacja może nastąpić (tj. wywołuje skutek) z upływem dnia, kiedy jest składana, aczkolwiek można też wskazać termin w przyszłości, od którego rezygnacja będzie wywoływała skutki prawne.

Podsumowując, przepisy regulujące kwestie związane z rezygnacją z funkcji członka zarządu w spółce z o.o. charakteryzują się dość skomplikowaną strukturą, a prawidłowe skonstruowanie oświadczenia o rezygnacji może mieć ogromny wpływ na dalsze losy ustępującego członka zarządu. W razie jakichkolwiek pytań czy wątpliwości, zachęcamy do skorzystania z porady prawnej adwokat Angeliki Rucińskiej, która zajmuje się sprawami z zakresu prawa handlowego w sposób zapewniający zadbanie o interesy klienta i jego bezpieczeństwo.