Odstąpienie od umowy sprzedaży samochodu

Wielokrotnie zdarzają się sytuacje, gdy w trakcie zakupu samochodu wydaje nam się, że stan techniczny pojazdu pozostaje bez zastrzeżeń. Decydując się na kupno pojazdu podpisaliśmy umowę, w której dodatkowo zawarte było oświadczenie, że stan techniczny samochodu jest nam znany. Sytuacja jest prosta, gdy po zawarciu umowy nie pojawiły się żadne problemy związane z funkcjonowaniem auta.

Co jednak należy zrobić, gdy po zakupie auta okaże się, że posiada ono szereg wad, których wcześniej nie dostrzegliśmy? Odpowiedź brzmi następująco: sprzedawcę obowiązuje nadal rękojmia za wady pojazdu. Dzięki istnieniu rękojmi, kupujący uzyskuje prawo do odstąpienia od umowy kupna samochodu.

Co to jest rękojmia za wady rzeczy?

Rękojmia za wady jest to najkrócej mówiąc odpowiedzialność sprzedającego względem kupującego za wady fizyczne i prawne rzeczy. Jest to odpowiedzialność, która powstaje z mocy prawa, co oznacza, że dla jej istnienia nie jest wymagane zawarcie jakiejkolwiek dodatkowej umowy.

Co to jest wada fizyczna samochodu?

Wada fizyczna samochodu polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. Istotą wady fizycznej jest więc niezgodność przedmiotu świadczenia sprzedawcy, jakim jest rzecz, z umową sprzedaży. Ustawa precyzuje, że rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, w szczególności jeżeli:

• nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia,
• nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór,
• nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia,
• została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.

Dokonując oceny istnienia wady fizycznej samochodu należy przede wszystkim wziąć pod uwagę jego wiek, przebieg, rodzaj i przeznaczenie. Nie ulega wątpliwości, że w przypadku używanego pojazdu normalnym będzie większy przebieg, stopień zużycia czy drobne szkody blacharskie.

WAŻNE! Odpowiedzialność za wady fizyczne rzeczy występuje również w przypadku sprzedaży rzeczy używanych.

Przykłady wad fizycznych samochodu:

• niezgodne z prawdą deklaracje składane przez sprzedającego samochód co do jego stanu (w tym napraw), historii, zużycia, przebiegu, wieku, wyposażenia, sposobu eksploatacji samochodu, zawarte w ogłoszeniu, czy w umowie,
• brak części dokumentów pojazdu,
• brak niezbędnego wyposażenia samochodu,
• brak niektórych podzespołów,
• awarie istotnych elementów pojazdów, np. silnika,
• naprawa pojazdu niezgodnie ze sztuką.

Pamiętać jednak należy, że sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy. Istotne więc staje się odpowiednie udokumentowanie całego przebiegu sprzedaży samochodu (np. zapisanie treści ogłoszenia sprzedawcy).

Co to jest wada prawna samochodu?

Z wadą prawną samochodu mamy do czynienia wówczas, gdy sprzedany samochód stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążony prawem osoby trzeciej, a także jeżeli ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu nabytym samochodem wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu. W przypadku sprzedaży prawa wadą prawną jest także brak istnienia prawa sprzedanego.

Przykłady wad prawnych samochodu:

• sprzedany samochód stanowi własność innej osoby (został sprzedany przez osobę, która nie miała do tego prawa),
• samochód został sprzedany tylko przez jednego ze współwłaścicieli,
  zakup kradzionego samochodu,
  zakup samochodu podlegającego zajęciu komorniczemu,
• zakup samochodu zabezpieczonego następnie w postępowaniu karnym,
  zakup pojazdu obciążonego zastawem rejestrowym.

Co zrobić, jeśli po zakupie pojazdu okaże się, że posiada on wadę fizyczną lub prawną?

W przypadku gdy rzecz sprzedana ma wadę, kupującemu przysługują zasadniczo cztery uprawnienia. Może on:

• żądać wymiany rzeczy na wolną od wad,
• żądać usunięcia wady,
• złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny,
• złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy.

Wybór uprawnienia należy zasadniczo do kupującego.

Pamiętaj! Aby skorzystać z uprawnienia do odstąpienia od umowy, ujawniona wada samochodu musi być istotna.

Z uwagi na brak definicji ustawowej istotnej wady rzeczy, sięgać należy do orzecznictwa sądowego. Odnośnie istotnej wady samochodu Sąd Najwyższy wypowiedział się w wyroku z dnia 29 czerwca 2004 r. (II CK 388/03), w którym wskazał, że przy ocenie cechy istotności wady w rozumieniu art. 560 § 1 k.c. eksponować należałoby przede wszystkim odpowiednie oczekiwania nabywcy rzeczy (samochodu) związane z jej (jego) funkcjonowaniem, a nie tylko zobiektywizowany stan techniczny rzeczy (samochodu) w postaci jej (jego) niezdatności do zwykłego użytku (w ogóle lub w określonym zakresie) lub bezwartowości w znaczeniu funkcjonalnym. Innymi słowy, nabywca samochodu może oczekiwać nie tylko ogólnej sprawności technicznej samochodu, ale także sprawnego normalnego i niezakłóconego funkcjonowania wszystkich jego zespołów i elementów, pozwalających na właściwą i normalną eksploatację samochodu zgodnie z jego przeznaczeniem i parametrami techniczno-eksploatacyjnymi.

W jaki sposób można odstąpić od umowy sprzedaży pojazdu?

Jak wyżej wskazano, jeżeli sprzedana rzecz ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie.

Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady. W praktyce, w przypadku używanych pojazdów spełnienie powyższego obowiązku może okazać się niemożliwe, w związku z czym kupującemu przysługiwać będzie od razu uprawnienie do odstąpienia od umowy.

Odstąpienie od umowy sprzedaży samochodu następuje przez złożenie sprzedającemu oświadczenia. Z treści oświadczenia powinno jednoznacznie wynikać, że celem kupującego jest odstąpienie od umowy. Oświadczenie powinno wskazać wadę, jaką rzecz jest dotknięta i fakt, że jest ona istotna. Jako że uprawnienie do odstąpienia ma charakter prawokształtujący, powoduje ono konieczność zwrotu przez strony uzyskanych świadczeń (zwrot samochodu).

Treść oświadczenia nie wymaga formy szczególnej. Jeżeli umowa była zawarta w formie pisemnej, to oświadczenie powinno być sporządzone na piśmie.

W jakim terminie można odstąpić od umowy kupna samochodu?

Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat. Jeżeli kupującym jest konsument a przedmiotem sprzedaży jest używana rzecz ruchoma, odpowiedzialność sprzedawcy może zostać ograniczona, nie mniej niż do roku od dnia wydania rzeczy kupującemu.

WAŻNE! Po upływie wyżej wskazanych terminów odpowiedzialność sprzedawcy wygasa.

Oświadczenie o odstąpieniu od umowy powinno być złożone w ciągu roku, licząc od dnia stwierdzenia wady choć, jeżeli kupującym jest konsument, termin nie może zakończyć się przed upływem terminu określonego w 568 § 1 k.c., tj. 2 lat od wydania rzeczy, a jeżeli przedmiotem sprzedaży była używana rzecz ruchoma i skrócono termin do roku- 1 rok.

Wszelkie wątpliwości w przedmiocie odstąpienia od umowy sprzedaży, w tym od umowy kupna samochodu pomoże rozwiać adwokat Angelika Rucińska prowadząca Kancelarię Adwokacką w mieście Poznań.