Wniosek o dozór elektroniczny.

Większości z nas skazanie na karę pozbawienia wolności kojarzy się wyłącznie z pobytem w więzieniu. Polski ustawodawca przewidział jednak możliwość zastępczego odbycia takiej kary w systemie dozoru elektronicznego (SDE), która jest swego rodzaju przywilejem dla skazanego. Zatem prawomocny wyrok orzekający karę pozbawienia wolności nie zawsze oznaczać będzie tzw. odsiadkę w więzieniu. O tym czym jest system dozoru elektronicznego, kto może złożyć wniosek o odbycie kary pozbawienia wolności w SDE oraz jak prawidłowo powinien wyglądać taki wniosek dowiesz się z niniejszego artykułu.

Na czym polega odbywanie kary w systemie SDE?

Odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, po uprzednim udzieleniu zgody przez Sąd, polega na tym, że skazany ma obowiązek przez okres odbywania kary przebywać w miejscu, np. mieszkaniu czy domu, konkretnie określonym przez Sąd jako miejsce wykonywania kary. Miejsce to skazany może opuszczać wyłącznie w ściśle określonych przypadkach i przedziałach czasowych określonych w postanowieniu Sądu, tj. według danego harmonogramu. Najważniejszym powodem, dla którego Sąd zezwala opuszczać w danych porach dnia miejsce odbywania kary w SDE jest przede wszystkim wykonywanie pracy zarobkowej. W celu nadzorowania skazanego na jego rękę lub nogę zakładany jest specjalny nadajnik, który swoim wyglądem przypomina zegarek, a w miejscu określonym jako miejsce odbywania kary znajduje się dodatkowo specjalny odbiornik, który przez 24 godziny na dobę monitoruje lokalizacje skazanego. Jest to urządzenie na tyle czułe, że wystarczy, iż osoba odbywająca karę w SDE opuści mieszkanie, a odbiornik natychmiast przestanie odbierać sygnał z nadajnika. Opaska na ręce/nodze skazanego jest natomiast zamontowana tak, że jest praktycznie niemożliwym jej samodzielne ściągnięcie.

Odbywanie kary w SDE – dla kogo?

Wniosek o udzielenie przez Sąd Penitencjarny zezwolenia na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego może złożyć wyłącznie skazany, wobec którego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 18 miesięcy, a dodatkowo nie jest on jednocześnie skazany na podstawie art. 64 § 1 lub 2 Kodeksu karnego, a więc w tzw. recydywie podstawowej lub wielokrotnej. Warto jednak pamiętać, że wymiar kary 18 miesięcy nie musi dotyczyć tylko jednego wyroku. W systemie SDE można także odbyć sumę kar, która nie przekracza łącznie tego okresu, a które skazany ma kolejno odbyć. Jeżeli osoba ubiegająca się o odbywanie kary w SDE przebywa już w zakładzie karnym, warunkiem do udzielenia zgody jest dodatkowo dotychczasowa nienaganna postawa skazanego w czasie pobytu w więzieniu, co pozostaje do oceny Sądu. Sąd rozpatrując wniosek skazanego o udzielenie zgody na wykonywanie kary pozbawienia wolności w SDE bierze po uwagę także:

• czy będzie to wystarczające do osiągnięcia celów kary,
• czy skazany posiada określone miejsce stałego pobytu,
• czy osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły pisemną zgodę na wykonywanie przez skazanego kary w SDE,
• czy odbywaniu kary pozbawienia wolności w SDE nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne, tj. czy jest dostępna odpowiednia liczba nadajników, odpowiedni zasięg oraz możliwości organizacyjne ich obsługi,
• czy względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą osadzenia skazanego w zakładzie karnym.

Kto może złożyć wniosek o udzielenie zgody na odbycie kary w SDE?

Poza, co oczywiste, samym skazanym, wniosek o udzielenie przez Sąd Penitencjarny zgody na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego może złożyć także obrońca skazanego, prokurator, sądowy kurator zawodowy lub dyrektor zakładu karnego.

Gdzie złożyć wniosek o udzielenie zgody na odbycie kary w SDE?

Wniosek taki powinien być złożony do Sądu Penitencjarnego, w którego okręgu przebywa (bądź już odbywa karę) skazany. Sąd Penitencjarny to natomiast po prostu Sąd Okręgowy, ale ze wskazaniem konkretnie Wydziału Penitencjarnego i Nadzoru Nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych. Wniosek można złożyć osobiście w Sądzie bądź wysłać listem za pośrednictwem poczty. Sąd Penitencjarny ma 30 dni od dnia wpływu takiego wniosku na wydanie postanowienia o udzieleniu bądź odmowie udzielenia zgody. Jeżeli Sąd nie zgodzi się na odbywanie przez skazanego kary w SDE, na postanowienie to przysługuje zażalenie do właściwego miejscowo Sądu Apelacyjnego (ale za pośrednictwem Sądu Penitencjarnego, który wydał postanowienie) w terminie 7 dni od otrzymania postanowienia. Jeżeli mimo zażalenia Sąd w dalszym ciągu nie wyrazi zgody, ponowny wniosek skazanego lub jego obrońcy o udzielenie zezwolenia na odbycie kary w SDE w tej samej sprawie, może być złożony najwcześniej dopiero po upływie 3 miesięcy od dnia wydania postanowienia o odmowie udzielenia tego zezwolenia.

Co powinien zawierać wniosek o udzielenie zgody na odbycie kary w SDE?

Wniosek taki powinien być sporządzony na piśmie. W pierwszej kolejności powinien spełniać wszystkie wymogi formalne, a więc w piśmie należy oznaczyć:

• Sąd i wydział do którego kierowany jest wniosek,
• dane skazanego oraz oznaczenie Sądu, datę wydania i prawomocności wyroku oraz sygnaturę sprawy, w której on zapadł,
• miejsce (dokładny adres), pod którym skazany chce odbywać karę w SDE,
• datę i miejsce sporządzenia wniosku,
• podpis sporządzającego wniosek.

Poza w/w wymogami, wniosek o zezwolenie na odbycie kary w SDE powinien zawierać także informacje o tym, czy skazany rozpoczął już odbywanie kary (jeżeli tak to w jakim zakładzie karnym i jaka część kary pozostała do odbycia). Do wniosku należy dołączyć także pisemne, własnoręcznie przez nie podpisane, oświadczenie osób zawierające ich zgodę na odbycie przez skazanego kary w SDE we wspólnie zamieszkiwanym miejscu.

Najważniejszą częścią takiego wniosku jest jednak jego uzasadnienie z tego względu, że sędzia może, a nie musi wydać zgody na SDE. To uzasadnienie wniosku ma zatem za zadanie przekonać Sąd, że skazany zasługuje na zezwolenie mu odbycia kary pozbawienia wolności w SDE. W uzasadnieniu należy zatem dobrze wykazać, że dla osiągnięcia celów kary nie jest konieczne osadzenie w zakładzie karnym, izolacja od rodziny i znajomych czy całkowita utrata możliwości zarobkowych.

Skazany musi dobrze opisać i wykazać powody, dla których odbywanie kary w SDE będzie bardziej efektywne, a także udowodnić, że od chwili skazania nie narusza on porządku prawnego, jego zachowanie jest poprawne, zrozumiał swój błąd i żałuje popełnionego przestępstwa. Należy jednak pamiętać, że wszystkie twierdzenia zawarte we wniosku muszą być poparte konkretnymi, załączonymi do wniosku dowodami, przede wszystkim dokumentami.

Na przykład jeżeli skazany wskazuje, że jest on jedyną osobą, która utrzymuje żonę i dzieci, czy że jest jedynym opiekunem chorej osoby, do wniosku musi dołączyć np. dokumentację medyczną potwierdzającą chorobę, zaświadczenie o zatrudnieniu w danym miejscu, zaświadczenie o bezrobociu żony.

Podsumowując, o tym czy Sąd zgodzi się na odbycie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego decydować w dużej mierze będzie odpowiednie uzasadnienie wniosku. Dlatego też argumenty w nim powinny być dobrze przemyślane oraz udokumentowane. W takiej sytuacji warto zatem zwrócić się do profesjonalnego pełnomocnika, który udzieli fachowej porady prawnej i pomoże sporządzić prawidłowy wniosek.