Co warto wiedzieć zawierając umowę o dzieło?

Umowa o dzieło stanowi odrębny typ umowy o charakterze cywilnoprawnym, której podstawową funkcją jest zapewnienie prawnej możliwości wymiany dóbr. Została ona uregulowana w Kodeksie cywilnym od art. 627 do art. 646. W przeciwieństwie do innych umów (np. zlecenia) umowa o dzieło jest umową rezultatu, tzn. wykonanie umowy o dzieło ma doprowadzić w przyszłości do powstania konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu, np. wytworzenie konkretnych przedmiotów. Dlatego też w orzecznictwie podkreśla się, że za umowę o dzieło uznać należy każdą umowę, której przedmiotem świadczenia jest wykonanie dzieła, a więc jego stworzenie lub przetworzenie do takiej postaci, w jakiej poprzednio nie istniało.

Co należy rozumieć przez umowę o dzieło?

Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Stronami umowy są więc przyjmujący zamówienie (tj. ten, który ma wykonać dzieło) oraz zamawiający (tj. podmiot, który w zamian za wynagrodzenie oczekuje uzyskania określonego w umowie dzieła). Mogą być to zarówno osoby fizyczne, osoby prawne, jak również jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej. Kodeks cywilny nie wprowadza jakichkolwiek wymogów odnośnie do formy, w jakiej umowa o dzieło powinna zostać zawarta. Umowa o dzieło zawierana jest więc w formie dowolnej, np. pisemnej, ustnej, itp.

Pamiętaj! Do elementów przedmiotowo istotnych umowy o dzieło należy zaliczyć oznaczenie dzieła, które wykonać ma przyjmujący zamówienie oraz określenie wynagrodzenia, do zapłaty którego zobowiązany jest zamawiający.

Czym jest dzieło?

Istotą umowy o dzieło jest osiągnięcie określonego w umowie rezultatu w postaci materialnej (np. uszycie garnituru) lub niematerialnej (np. przeprowadzenie szkolenia). Wykonanie dzieła najczęściej przybiera postać wytworzenia rzeczy (np. namalowanie obrazu) lub dokonania zmian w rzeczy już istniejącej, tj. naprawienie, przerobienie, uzupełnienie (np. przerobienie sukienki). Dzieło jest więc wytworem, który w momencie zawierania umowy nie istnieje, jednak jest w niej z góry przewidziany i określony w sposób wskazujący na jego indywidualne cechy.

Pamiętać jednak należy, że osiągnięcie opisywanego rezultatu ma być pewne, tzn. strony, zawierając umowę, posiadają uzasadnione przekonanie, że przyjmujący zamówienie jest w stanie wykonać dzieło.

Ważne! Zamawiający obowiązany jest odebrać dzieło, które przyjmujący zamówienie wydaje mu zgodnie ze swym zobowiązaniem.

Wynagrodzenie za dzieło.

Jak wskazano wyżej, podstawowym obowiązkiem zamawiającego jest zapłata należnego przyjmującemu zamówienie wynagrodzenia za wykonanie dzieła. Dla zawarcia umowy o dzieło nie jest konieczne ustalenie wysokości wynagrodzenia, wystarczające jest wskazanie na odpłatny charakter umowy. W przypadku umowy o dzieło możemy wyróżnić następujące sposoby wynagrodzenia:

• kosztorysowe (tj. określenie wynagrodzenia na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów),
• ryczałtowe (tj. umówienie przez strony wysokości wynagrodzenia w stałej kwocie, która będzie stanowiła ostateczne wynagrodzenie przyjmującego zamówienie z tytułu zamówionego dzieła, niezależnie od tego, jakie nakłady czy też koszty będzie musiał ponieść ten podmiot w celu wykonania dzieła).

Należy jednak pamiętać, że zgodnie z art. 628 § 1 k.c. możliwe jest też określenie wynagrodzenia przez wskazanie podstaw do jego ustalenia. Jeżeli strony nie określiły wysokości wynagrodzenia ani nie wskazały podstaw do jego ustalenia, poczytuje się w razie wątpliwości, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju. Jeżeli także w ten sposób nie da się ustalić wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie.

Odpowiedzialność w umowie o dzieło.

Do odpowiedzialności za wady dzieła stosuje się odpowiednio przepisy o rękojmi przy sprzedaży. W związku z tym „wady dzieła” i „wady rzeczy sprzedanej” powinny być postrzegane analogicznie na podstawie art. 5561 k.c. Zgodnie z art. art. 5561 k.c. wadą fizyczną dzieła jest niezgodność dzieła z umową, jeżeli nie ma ono właściwości, którą dzieło tego rodzaju powinno mieć albo o której właściwości przyjmujący zamówienie zapewniał, dzieło nie nadaje się do celu, o jakim zamawiający poinformował przyjmującego zamówienie, a ten nie zgłosił do tego zastrzeżeń, a ponadto obejmuje sytuację, kiedy dzieło zostało wydane w stanie niezupełnym.

Dodać przy tym należy, że za wadę dzieła uznaje się również wadliwość jego montażu. Natomiast z wadą prawną należy natomiast utożsamiać stan, kiedy wydane dzieło jest własnością osoby trzeciej lub obciążone jest prawem przysługującym osobie trzeciej, a także kiedy korzystanie lub rozporządzanie dziełem wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu.

Ważne! Odpowiedzialność przyjmującego zamówienie jest wyłączona, jeżeli wada dzieła powstała z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez zamawiającego.

Więcej o wadzie fizycznej lub prawnej rzeczy można dowiedzieć się z poprzedniego artykułu p.t. ,,Odstąpienie od umowy sprzedaży samochodu w teorii i praktyce”.

Odstąpienie od umowy o dzieło

Ustawa nie przewiduje możliwości wypowiedzenia umowy o dzieło. Od umowy tej strony mogą jednak odstąpić w ściśle określonych przypadkach.

Zamawiający może od umowy odstąpić, gdy:

1. Przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym. Możliwość taka istnieje również przed upływem terminu do wykonania dzieła. W tym przypadku nie jest konieczne wyznaczanie przyjmującemu zamówienie dodatkowego terminu,
2. przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową. W tym przypadku zamawiający powinien jednak wezwać przyjmującego zamówienie do zmiany sposobu wykonania dzieła i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Dopiero po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie.
   Ważne! Dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić płacąc jednak umówione wynagrodzenie. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.

Natomiast przyjmujący zamówienie może odstąpić od umowy, gdy:

• Do wykonania dzieła potrzebne jest współdziałanie zamawiającego, a tego współdziałania z jego strony nie ma. Wówczas przyjmujący zamówienie winien wyznaczyć zamawiającemu odpowiedni termin z zagrożeniem, iż po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy.

Pamiętaj! Zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.

Rozwiązanie umowy o dzieło

Wielokrotnie zdarza się, że wykonanie dzieła powierza się osobie ze względu na jej przymioty, które upewniają zamawiającego, iż oznaczone dzieło będzie wykonane w sposób odpowiadający oczekiwaniom, czy potrzebom zamawiającego. Wówczas takie dzieło musi być osobiście wykonane przez przyjmującego zamówienie. Co jednak w sytuacji, gdy po zawarciu umowy o dzieło przyjmujący zamówienie stanie się niezdolny do pracy lub umrze? W opisanym przypadku umowa o dzieło, którego wykonanie zależy od osobistych przymiotów przyjmującego zamówienie, rozwiązuje się wskutek jego śmierci lub niezdolności do pracy.

Przedawnienie roszczeń

Pamiętać należy, że roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem dwóch lat od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane – od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.

Podsumowując, umowa o dzieło charakteryzuje się skomplikowaną strukturą, przy czym postanowienia umowy mogą zostać ukształtowane przez strony w rozmaity sposób. W razie jakichkolwiek pytań czy wątpliwości, zachęcamy do skorzystania z porady prawnej adwokat Angeliki Rucińskiej, która zajmuje się sporządzaniem i opiniowaniem umów prawnych w sposób zapewniający zadbanie o interesy klienta i jego bezpieczeństwo.